លោក កុយ ដុល្លា សមាជិកក្រុមមេធាវីធម្មសាស្ត្រ។ រូបថត សហការី
នៅពេលជនណាម្នាក់ប្រព្រឹត្តបទល្មើសសម្លាប់ ឬបង្កឲ្យនរណាម្នាក់មានរបួសស្នាមធ្ងន់ធ្ងរគឺអ្នកប្រព្រឹត្តនឹងត្រូវមានទោសទៅតាមច្បាប់សង្គម។ ប៉ុន្តែមានករណីខ្លះជនប្រព្រឹត្តបទល្មើសនៅមិនទាន់គ្រប់អាយុ (អនីតិជន) ដែលច្បាប់កំណត់ថានឹងត្រូវមានទោសទណ្ឌក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌផងទេ។
.jpg)
ជុំវិញករណីនេះភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោកមេធាវី កុយ ដុល្លា អត្តលេខ ១៩៧៨T ជាសមាជិកនៃក្រុមមេធាវីធម្មសាស្ត្រមានការិយាល័យនៅអគារលេខ ៣៦ ជាន់ទី ១០ បន្ទប់លេខ P១០-P១១ ផ្លូវលេខ ១៦៩ សង្កាត់វាលវង់ ខណ្ឌ ៧មករា រាជធានីភ្នំពេញដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម៖
ឧបមាថាមានក្មេងជាអនីតិជនបានយកកាំភ្លើងច្នៃ ឬឧបករណ៍គ្រោះថ្នាក់អ្វីផ្សេងមកលេងបង្កឲ្យស្លាប់មនុស្សករណីដូចជា ក្មេងប្រុសអាយុ ១២ ឆ្នាំម្នាក់បានលេងកាំភ្លើងច្នៃរៀលកៃត្រូវម្ដាយខ្លួនឯងស្លាប់នៅខេត្តកំពង់ធំថ្មីៗនេះជាដើម ក៏ប៉ុន្តែមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌មិនបានឃាត់ខ្លួនក្មេងនោះទេ។ ជុំវិញករណីនេះ តើដោយសារគាត់ជាកូន ឬយ៉ាងម៉េចទើបមិនមានការឃាត់ខ្លួនដូច្នេះ? ចុះប្រសិនបើមិនមែនសាច់ញាតិវិញតើត្រូវឃាត់ខ្លួនដែរឬទេ?
ជាគោលការណ៍នៅពេលណាមានបទល្មើសជាក់ស្តែងណាមួយកើតទ្បើង មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌អាចឃាត់ខ្លួនបុគ្គលដែលជាប់សង្ស័យថាបានប្រព្រឹត្ត ឬចូលរួមប្រព្រឹត្តបទល្មើស ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការចាំបាច់នៃការស៊ើបអង្កេតក្នុងបទល្មើសជាក់ស្តែង ហើយការឃាត់ខ្លួននេះត្រូវតែគោរពថិរវេលាដែលបានកំណត់ដោយច្បាប់ជាដាច់ខាត។ ដោយទ្បែកចំពោះបទល្មើសបឋម (ឬបទល្មើសមិនជាក់ស្តែង) ការឃាត់ខ្លួនអាចធ្វើទៅបានលុះត្រាតែមានដីកាពីតុលាការ។
ថ្វីដ្បិតតែមានបទល្មើសជាក់ស្តែងកើតទ្បើង ហើយមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌មានសិទ្ធិ និងអំណាចទូលំទូលាយបែបនេះក្ដី ប៉ុន្តែមានចំណុចពិសេសមួយគឺច្បាប់ហាមលើការឃាត់ខ្លួនអនីតិជនដែលមានអាយុក្រោម ១៤ ឆ្នាំ។
យោងតាមមាត្រា ១៤ កថាខណ្ឌ ១ នៃច្បាប់ស្តីពីយុត្តិធម៌អនីតិជនបានចែងថា “អនីតិជនមានអាយុក្រោម ១៤ (ដប់បួន) ឆ្នាំដែលជាប់សង្ស័យថាបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសពុំអាចត្រូវបានគេឃាត់ខ្លួនទ្បើយហើយមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវប្រគល់អនីតិជននោះទៅឲ្យអ្នកតំណាងដែលច្បាប់បានកំណត់”។
យោងតាមមាត្រា ៩៦ កថាខណ្ឌ ៩ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌបានចែងថា “អនីតិជនដែលមានអាយុក្រោម ១៤ ឆ្នាំពុំអាចត្រូវគេឃាត់ខ្លួនបានទ្បើយ”។
ហេតុដូច្នេះអនីតិជនអាយុ ១២ ឆ្នាំដែលបានយកកាំភ្លើងកែច្នៃលលេងជាមួយម្តាយហើយបាញ់ចំម្តាយគាត់ស្លាប់នោះ ពុំអាចត្រូវបានគេឃាត់ខ្លួនឡើយដោយផ្អែកតាមមាត្រាខាងលើ។ ការមិនឃាត់ខ្លួនអនីតិជនអាយុ ១២ ឆ្នាំនេះគឺពុំមែនមកពីគាត់ជាកូនទើបមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌មិនធ្វើការឃាត់ខ្លួននោះទេ ក៏ប៉ុន្តែវាគឺជាលក្ខខណ្ឌដាច់ខាតតម្រូវដោយមាត្រា ៩៦ កថាខណ្ឌ ៩ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ និងមាត្រា ១៤ កថាខណ្ឌ ១ នៃច្បាប់ស្តីពីយុត្តិធម៌អនីតិជនដែលគ្រប់អនីតិជនមានអាយុក្រោម ១៤ ឆ្នាំត្រូវទទួលបានមិនថាអនីតិជននោះត្រូវជាកូន ជាប់សាច់ញាតិ ឬមិនជាប់សាច់ញាតិនឹងជនរងគ្រោះក៏ដោយក៏សុទ្ធតែទទួលបានការការពារក្រោមមាត្រាខាងលើនេះទាំងអស់។
សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា អាយុរបស់អនីតិជនត្រូវកំណត់យកអាយុនៅពេលដែលអនីតិជននោះបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស ហើយភ័ស្តុតាងបញ្ជាក់ពីអាយុរបស់អនីតិជនរួមមាន ដូចជា សំបុត្រកំណើត ឬឯកសារផ្សេងទៀតដែលអាចបញ្ជាក់អំពីកំណើតបាន។ ក្នុងករណីគ្មានឯកសារ ឬមានការសង្ស័យ ឬគ្មានភាពច្បាស់លាស់ទាក់ទងនឹងយថាភូតនៃឯកសារនោះភ័ស្តុតាងបញ្ជាក់ពីអាយុរបស់អនីតិជននោះអាចផ្តល់តាមគ្រប់មធ្យោយផ្សេងទៀតដែលអាជ្ញាធរតុលាការអាចជឿទុកចិត្តបាន (យោងតាមមាត្រា ៩ នៃច្បាប់ស្តីពីយុត្តិធម៌អនីតិជន)។
(សូមរង់ចាំអានវគ្គបន្តនៅពេលក្រោយទៀត)
