លោកមេធាវី លី កុសល កាលពីពេលកន្លងមក។ សហការី
ការទាមទារឬបែងចែកមរតក (ទ្រព្យដំណែល) គឺជាការចាត់ចែងរបស់អាណាព្យាបាលឬពីឪពុកម្តាយ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើបុរស (ប្ដី) ទៅមានស្រីថ្មី ហើយបង្កើតបានកូនម្នាក់ឬច្រើននាក់ជាមួយគ្នា ប៉ុន្តែកូននោះគ្មានឈ្មោះក្នុងសៀវភៅគ្រួសារឬសៀវភៅស្នាក់នៅទេ។ តើជានីតិវិធីត្រូវអនុវត្តបែបណាដើម្បីទទួលបានមរតកស្របច្បាប់នោះ?
.jpg)
ជុំវិញបញ្ហានេះភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោកមេធាវី លី កុសល ដែលមានការិយាល័យនៅផ្ទះលេខ ៤៥-Eo ផ្លូវលេខ ៩ ភូមិត្រពាំងថ្លឹងសង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម ៖
កូនរស់នៅជាមួយម្តាយ ឪពុក ប៉ុន្តែគ្មានឈ្មោះនៅក្នុងសៀវភៅគ្រួសារ ឬក្នុងសៀវភៅស្នាក់នៅទេ។ តើបុគ្គលជាកូនអាចទទួលបានចំណែកណាមួយពីដីឬផ្ទះនោះទេ?
ចំពោះកូនដែលរស់នៅជាមួយ ឪពុក ម្តាយ ហើយគ្មានឈ្មោះនៅក្នុងសៀវភៅគ្រួសារឬក្នុងសៀវភៅស្នាក់នៅទេ បុគ្គលជាកូន គឺនៅតែអាចទទួលបានចំណែកណាមួយនៃដីឬផ្ទះ ទោះបីជាគាត់អត់មានឈ្មោះនៅក្នុងបន្ទុកនៃគ្រួសារក៏ដោយ។
យោងតាមមាត្រា ១១៥៦ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចែងថា កូនរបស់មរតកជនត្រូវក្លាយជាសន្តតិជនដែលមានលំដាប់ទី (លំដាប់លេខរៀង) និងកូនរបស់មរតកជនទោះបីកូនបង្កើតក្តីឬកូនសុំក្តីត្រូវមានចំណែកមរតកស្មើៗគ្នា។
ឧទាហរណ៍ៈប្តីប្រពន្ធ ២ នាក់គាត់រៀបការ មានកូនបង្កើតចំនួន ២ នាក់ ក្រោយមកប្តីលួចមានទំនាក់ទំនងជាមួយនារីម្នាក់ផ្សេងទៀត ហើយបង្កើតបានកូនចំនួន ១ នាក់ទៀត។
ចំពោះកូនក្រោយនោះគឺមានសិទ្ធិទទួលបាននូវសន្តតិកម្មដែលជាចំណែកឪពុករបស់ខ្លួនបើទោះបីកូនក្រោយនោះ មិនស្ថិតនៅក្នុងបន្ទុកគ្រួសារខាងប្រពន្ធដើមក៏ដោយ។
ដើម្បីបានកាន់កាប់ដីឬផ្ទះនោះ ក៏ដូចជាដើម្បីឲ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទទួលស្គាល់តាមផ្លូវច្បាប់បាន តើបុគ្គលជាកូននោះ អាចទៅសុំបញ្ចូលឈ្មោះនៅកន្លែងណា ដើម្បីសិទ្ធិស្របច្បាប់?
ចំពោះការកាន់កាប់ដីឬផ្ទះដើម្បីឲ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទទួលស្គាល់តាមផ្លូវច្បាប់បានតម្រូវឲ្យបុគ្គលជាកូនត្រូវទៅចុះឈ្មោះនៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន (ស្នើសុំធ្វើសំបុត្រកំណើត) និងមន្ត្រីនគរបាលស្ថិតិ (ស្នើសុំចុះឈ្មោះក្នុងសៀវភៅគ្រួសារឬសៀវភៅស្នាក់នៅ)។
ចំពោះករណីបុគ្គលជាកូនដដែលនេះ នៅពេលម្តាយ ឪពុកស្លាប់ចោលដោយមិនបានផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ដីឬផ្ទះនោះឲ្យទៅកូន តើបុគ្គលជាកូននោះអាចទៅសុំសិទ្ធិកាន់កាប់ដីឬផ្ទះនៅអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនៅថ្នាក់ណាបាន?ករណីនេះបើបុគ្គលនោះជាកូនសុំឬជាកូនចិញ្ចឹមអាចសុំសិទ្ធិកាន់កាប់ដីឬផ្ទះបានទេ?
ករណីមានម្តាយឪពុកស្លាប់ចោលទៅដោយមិនបានផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ដីឬផ្ទះនោះឲ្យទៅកូនត្រង់ចំណុចនេះនៅក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណីឆ្នាំ ២០០៧ មាត្រា ១១៤៥ ដល់មាត្រា ១៣០៤ ស្តីពីសន្តតិកម្មដែលមានសន្តតិកម្មមានបណ្តាំឬសន្តតិកម្មតាមមរតកសាសន៍ និងសន្តតិកម្មគ្មានបណ្តាំឬសន្តតិកម្មតាមច្បាប់។
ងាកមកករណីនេះវិញបុគ្គលជាកូន ជាដំបូងត្រូវតែធ្វើលិខិតមរណភាពរបស់ឪពុកម្តាយជាមុនសិននៅអាជ្ញាធរឃុំសង្កាត់ដែលឪពុកម្តាយបានស្លាប់បន្ទាប់មកត្រូវយកលិខិតមរណភាពនិងលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់និងប្រើប្រាស់ដីធ្លី (ប្លង់ទន់) ដែលមានឈ្មោះឪពុកម្តាយទៅធ្វើការផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ដីឬផ្ទះនៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។ ក៏ប៉ុន្តែបើមានដីឬផ្ទះដែលមានវិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ម្ចាស់អចលនវត្ថុ (ប្លង់រឹង) វិញនោះ គឺត្រូវយកទៅមន្ទីរសុរិយោដីខេត្តក្រុងដើម្បីធ្វើការកាត់ឈ្មោះផ្ទេរកម្មសិទ្ធិទៅឲ្យកូនហើយក្នុងករណីមួយចំនួនមន្ទីរសុរិយោដីខេត្តក្រុងតម្រវឲ្យមានជាប្រភេទដីកាសម្រេចឬសាលក្រមរបស់តុលាការទៀតផង។
ចំពោះករណីជាក់ស្តែងវិញ ពេលខ្លះតម្រូវឲ្យមានការដាក់បណ្តឹងឬពាក្យសុំទៅតុលាការទទួលស្គាល់ជាសន្តតិជនសិន ហើយនៅពេលដែលតុលាការទទួលស្គាល់បុគ្គលជាកូនជាសន្តតិជនសិន ហើយបុគ្គលជាកូនអាចដាក់ពាក្យសុំគ្រប់គ្រងមរតករបស់បុគ្គលជាកូនយោងមាត្រា ១២៧០ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីមាត្រា ៣ និងផ្នែកទី ៥ ចំណុចទី ១៧ ស្តីពីការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិនៃច្បាប់ស្តីពីនីតិវិធីនៃរឿងក្តីរដ្ឋប្បវេណីមិនមែនជាបណ្តឹង។
រីឯការផ្ទេរកម្មសិទ្ធិពីម្តាយឪពុកទៅកូនដែលជាសន្តតិជនវិញទៀតសោត គឺត្រូវអនុវត្តតាមស្មារតីនៃច្បាប់ភូមិបាលអំពីលទ្ធកម្មនៃកម្មសិទ្ធិដោយសន្តតិកម្មត្រង់មាត្រា ៧១ ចែងថាៈ អាចផ្ទេរតាមរយៈសន្តតិកម្មឥតបណ្តាំ សន្តតិកម្ម មានបណ្តាំឬអច្ចយទាននូវៈទ្រព្យជាអចលនវត្ថុ ដែលបណ្ណកម្មសិទ្ធិត្រូវបានរៀបចំជាស្ថាពរស្របតាមបញ្ញត្តិទាំងឡាយ នៃច្បាប់នេះភោគៈទាំងឡាយស្របតាមច្បាប់ដោយយោងទៅលើប័ណ្ណឬឯកសារគតិយុត្ត ឬភ័ស្តុតាងផ្សេងៗទៀតចំពោះករណីបុគ្គលនោះជាកូនស្មុំឬជាកូនចិញ្ចឹមគឺមានសិទ្ធិទទួលកេរមរតកដូចជាកូនបង្កើតដែរហើយត្រូវមានចំណែកស្មើៗគ្នា ដូចជាការទទួលការផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ដីឬផ្ទះ។
យោងតាមក្រមរដ្ឋប្បវេណីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានៅត្រង់ចំណុចមាត្រា ១០១៥ និងមាត្រា ១០២៧ បានចែងថាៈកូនសុំពេញលេញកូនសុំធម្មតា និងកូនបង្កើតគឺសុទ្ធតែទទួលបានឋានៈដូចគ្នាដែលទទួលបាននូវសិទ្ធិនិងករណីយកិច្ចក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយឪពុកម្តាយជាពិសេសគឺជាអ្នកទទួលបានសិទ្ធិសន្តតិកម្មអាហារកាតព្វកិច្ចគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិជាដើម៕
