សកម្មភាពស្នើសុំឱ្យបញ្ឈប់ហិង្សាលើស្ត្រីក្នុងថ្ងៃទិវានារីអន្ដរជាតិកន្លងមក។ រូបថត ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍
ថ្ងៃទី ៨ ខែមីនា គឺជាទិវានារីអន្តរជាតិ។ ថ្ងៃនេះយើងផ្ដល់កិត្តិយសដល់សមិទ្ធផលទាំងឡាយដែលស្ត្រីសម្រេចបានលើគ្រប់វិស័យទាំងអស់ និងទាញនូវចំណាប់អារម្មណ៍ចំពោះសិទ្ធិរបស់ស្ត្រីដើម្បីប្រយោជន៍សម្រាប់មនុស្សទាំងអស់គ្នា។ ប្រធានបទសម្រាប់ឆ្នាំនេះគឺស្ត្រីនៅក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ៖ ដើម្បីអនាគតប្រកបដោយសមភាពនៅក្នុងពិភពលោកដែលកំពុងប្រឈមនឹងជំងឺកូវីដ១៩។
.jpg)
ប្រធានបទនេះគឺស្របបំផុតនឹងកាលៈទេសៈនាពេលបច្ចុប្បន្ន ព្រោះថា ស្ត្រីជាអ្នកឈរនៅជួរមុខក្នុងការឆ្លើយតបប្រឆាំងនឹងការឆ្លងរាលដាលជាសកល ដោយពួកគេកំពុងប្រយុទ្ធជាមួយនឹងវីរុសនេះនៅកន្លែងធ្វើការផង និងនៅផ្ទះផង។
ជំងឺកូវីដ១៩ មិនត្រឹមតែបង្កឱ្យមានគ្រោះអាសន្នផ្នែកសុខភាពសាធារណៈជាអន្តរជាតិប៉ុណ្ណោះទេ វាថែមទាំងបង្កឱ្យមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសង្គមទៀតផង។ នៅទូទាំងសកលលោកវិបត្តិនេះកំពុងរុញច្រានប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារឱ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភាពក្រីក្រ និងធ្វើឱ្យវិសមភាពដែលកំពុងមានស្រាប់ទៅហើយកាន់តែរីកធំបន្ថែមទៀត។ ការបាត់បង់ការងារ និងមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរ ជាពិសេសនៅក្នុងវិស័យដែលមានស្ត្រីជាច្រើនជាអ្នកធ្វើការ និងប្រកបអាជីវកម្ម។
កម្ពុជាក៏មិនខុសប្លែកពីប្រទេសដទៃទៀតនោះទេ។ ឧស្សាហកម្មដែលមានកម្មករនិយោជិតភាគច្រើនជាស្ត្រី និងក្មេងស្រីដូចជាវិស័យកាត់ដេរ និងទេសចរណ៍ជាដើម ទទួលរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរជាងគេ។ នៅកម្ពុជាក្នុងចំណោមកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរប្រមាណ ៧៥០ ០០០ នាក់មានប្រមាណជាជិត ៩០ ភាគរយគឺជាស្ត្រី។ ស្ថិតិថ្មីៗរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញថា មានរោងចក្រកាត់ដេរចំនួន ៥២៦ បានបិទទ្វារ និងមានកម្មករប្រមាណ ៣៤៩-០០០ នាក់បាត់បង់ការងារគិតតាំងពីដើមឆ្នាំ ២០២០ មក។
ចំនួនស្ត្រី និងក្មេងស្រីដែលធ្វើការងារនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធមានចំនួនច្រើនជាងបុរសហើយពួកគេគឺជាអ្នកដំបូងដែលត្រូវបាត់បង់ការងារមុនគេ។ ប្រាក់ឈ្នួលប្រចាំសប្ដាហ៍ជាមធ្យមរបស់ស្ត្រីមានការថយចុះយ៉ាងច្រើនពី ១២៦ ដុល្លារមុនពេលមានកូវីដ១៩មកនៅ ៦៦ ដុល្លារកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២០ និងមកនៅ ៥១ ដុល្លារកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ ២០២០ មានន័យថា ពួកគេត្រូវបាត់បង់ចំណូលជាងពាក់កណ្ដាលចាប់តាំងពីពេលដែលការឆ្លងរាលដាលជាសកលនេះចាប់ផ្ដើមកើតឡើង។ នៅកម្ពុជាគ្រួសារដែលមានស្ត្រីជាមេគ្រួសារ ហើយដែលកំពុងរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្រទំនងជានឹងបន្តរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្របន្តទៀត។
ការងារផ្ដល់ការថែទាំដោយពុំទទួលបានប្រាក់កម្រៃមានការកើនឡើង។ ការធ្វើស្វ័យចត្តាឡីស័ក និងការរក្សាគម្លាតសុវត្ថិភាពនាំឱ្យការងារផ្ទះ និងការងារផ្ដល់ការថែទាំនៅតាមគ្រួសារនីមួយៗ កើនឡើងយ៉ាងគំហុកពោលគឺកើនឡើងក្នុងអត្រា ៣៥%។ នៅកម្ពុជាការសិក្សាបង្ហាញថា ស្ត្រីជាអ្នកទទួលរងបន្ទុកការងារទាំងនេះ។ អ្វីដែលគួរឱ្យបារម្ភដូចគ្នាដែរនោះគឺការងារផ្ទះ និងការងារថែទាំដែលពុំទទួលបានប្រាក់កម្រៃជាបន្ទុករបស់ក្មេងស្រីតាំងពីនៅក្មេង។
ជាមួយនឹងការបិទសាលារៀនក្មេងស្រីត្រូវបានឱ្យធ្វើការងារផ្ទះកាន់តែច្រើនជាងមុនដែលធ្វើឱ្យពេលវេលាសម្រាប់ការរៀនសូត្ររបស់ពួកគេមានកាន់តែតិច។ ក្រោយបោះបង់ការសិក្សា ក្មេងស្រីជាច្រើនពិបាកនឹងត្រឡប់ទៅរៀន និងបន្តការអប់រំវិញណាស់។ ឥឡូវនេះគឺដល់ពេលហើយ ដើម្បីកសាងអនាគតប្រកបដោយសមភាព។
តើយើងអាចធ្វើអ្វីខ្លះដើម្បីប្រែក្លាយវិបត្តិកូវីដ១៩ឱ្យទៅជាឱកាស? តើការវិនិយោគលើសមភាពយេនឌ័រអាចជួយកសាងឱ្យសង្គមកម្ពុជាកាន់តែមានបរិយាប័ន្ន និងសមធម៌យ៉ាងដូចម្ដេចខ្លះ? តើការវិនិយោគលើសមភាពយេនឌ័រអាចមានលក្ខណៈបែបណានៅក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង?
កាពីង ពេជ្រ គឺជាស្ត្រីគំរូម្នាក់នៅក្នុងសហគមន៍ព្រៅ ដែលជាសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចរបស់គាត់ក្នុងឃុំតាវែងលើ ស្រុកតាវែង ខេត្តរតនគិរី។ បច្ចុប្បន្នពេជ្រ គឺជាអភិបាលរងស្រុក។ ក្នុងតួនាទីនេះពេជ្របានផ្ដល់ភាពជាគំរូជំរុញលើកទឹកចិត្តដល់ស្ត្រីវ័យក្មេង និងមនុស្សជាច្រើននាក់ក្នុងសង្គមរបស់គាត់។ កាលពីជំនាន់គាត់នៅរៀនភូមិរបស់គាត់មានត្រឹមតែសាលាបឋមសិក្សាតែប៉ុណ្ណោះ។ សាលាមធ្យមសិក្សាដែលនៅជិតបំផុតកាលពីពេលនោះគឺស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ៥០ គីឡូម៉ែត្រពីភូមិរបស់គាត់។ គាត់ស្ទើរតែបោះបង់ចោលការសិក្សាទៅហើយ។ ជាភ័ព្វសំណាង ដោយសារមានការផ្ដល់អាហារូបករណ៍ពីរដ្ឋាភិបាលគាត់អាចបន្តការអប់រំនៅក្រុងបានលុង ខេត្តរតនគិរី។
បើទោះជាមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនក៏ដោយ ពេជ្រ នៅតែតស៊ូរហូតដល់រៀនចប់សាលាមធ្យមសិក្សា និងទទួលបានការងារធ្វើ។ ពេជ្រ ប្រឹងប្រែងធ្វើការផង និងរៀនផងក្នុងពេលដំណាលគ្នា ទើបគាត់មានថ្ងៃនេះ។ គាត់ផ្ដល់តម្លៃខ្ពស់ដល់ការអប់រំ។ បំណងប្រាថ្នាមួយរបស់គាត់ គឺទទួលបានការអប់រំនៅកម្រិតឧត្តមសិក្សា។ពេជ្រ ក៏មានក្ដីសង្ឃឹមដូចគ្នានេះសម្រាប់សហគមន៍របស់គាត់ផងដែរ “ខ្ញុំចង់ឃើញក្មេងស្រីកាន់តែច្រើនថែមទៀត ជាពិសេសក្មេងស្រីមកពីសហគមន៍ជនជាតិភាគតិចទទួលបានការអប់រំនៅកម្រិតឧត្តមសិក្សាក្លាយខ្លួនជាភ្នាក់ងារដែលនាំមកនូវការផ្លាស់ប្រែជួយលុបបំបាត់ផ្នត់គំនិតយេនឌ័រអវិជ្ជមាន និងជួយខ្លួនឯងក៏ដូចជាក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ”។
នៅពេលដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមរៀបចំផែនការស្ដារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ រាជរដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រូវឆ្លើយតបចំពោះបញ្ហាវិសមភាព។ ការស្ដារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញដែលឆ្លើយតបចំពោះយេនឌ័រនឹងជួយពន្លឿនវឌ្ឍនភាពរបស់កម្ពុជាក្នុងការសម្រេចក្តីប្រាថ្នារបស់ខ្លួនដើម្បីក្លាយជាប្រទេសចំណូលមធ្យមត្រឹមឆ្នាំ ២០៣០ និងសម្រេចគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍ដោយចីរភាពនៅកម្ពុជា។
ដើម្បីកសាងអនាគតប្រកបដោយសមភាពអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិលោក António Guterres អំពាវនាវឱ្យអ្នកដឹកនាំតាមប្រទេសនានាដាក់ចេញនូវមូលដ្ឋានគ្រឹះសំខាន់ៗចំនួន ៦ ដូចខាងក្រោម៖
ទី ១- ធានាឱ្យមានភាពជាតំណាងស្មើភាពគ្នាចាប់ពីក្រុមប្រឹក្សាភិបាលរបស់ក្រុមហ៊ុនរហូតដល់សភាចាប់ពីគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សារហូតដល់គ្រឹះស្ថានអប់រំសាធារណៈតាមរយៈការអនុវត្តវិធានការពិសេស និងការកំណត់កូតា។ នៅកម្ពុជា យើងត្រូវការអ្នកដឹកនាំជាច្រើននាក់ទៀតដូចជា កាពីង ពេជ្រ ជាដើមដើម្បីគាំទ្រឱ្យមានថ្នាក់ដឹកនាំជាស្ត្រីវ័យក្មេងបន្ថែមទៀតនៅក្នុងសហគមន៍ក៏ដូចជា នៅកន្លែងធ្វើការរបស់ពួកគេ។
ទី ២- វិនិយោគឱ្យបានច្រើនលើសេដ្ឋកិច្ចដែលគិតគូរពីតម្លៃនៃការងារថែទាំ (Care Economy) ក៏ដូចជា លើសេវាគាំពារសង្គម និងធ្វើការកំណត់និយមន័យផលិតផលសរុបក្នុងស្រុកឡើងវិញដើម្បីធ្វើឱ្យការងារផ្ទះត្រូវបានរាប់បញ្ចូល និងឱ្យគេមើលឃើញអំពីតម្លៃសេដ្ឋកិច្ច។
ទី ៣- លុបបំបាត់រាល់ឧបសគ្គនានាដែលធ្វើឱ្យរាំងស្ទះដល់ការចូលរួមពេញលេញរបស់ស្ត្រីនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ច ដូចជា តាមរយៈយន្តការគាំទ្រការចូលរួមរបស់ពួកគេក្នុងទីផ្សារការងារសិទ្ធិកាន់កាប់អចលនទ្រព្យ និងផ្ដល់ឥណទាន ព្រមទាំងការវិនិយោគឱ្យចំគោលដៅដែលពួកគេត្រូវការ។
ទី ៤- លុបចោលច្បាប់នៅក្នុងគ្រប់វិស័យទាំងអស់ដែលមានចរិតរើសអើង ចាប់ពីសិទ្ធិការងារ និងសិទ្ធិដីធ្លីរហូតដល់ស្ថានភាពបុគ្គល និងការការពារពីអំពើហិង្សាគ្រប់រូបភាព។
ទី ៥- ប្រទេសនីមួយៗគួរអនុម័តផែនការឆ្លើយតបបន្ទាន់ ដើម្បីឆ្លើយតបចំពោះអំពើហិង្សាលើស្ត្រី និងក្មេងស្រី និងបន្តគាំទ្រតាមរយៈការវិនិយោគថវិកា ការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយ និងការសម្ដែងឆន្ទៈនយោបាយ ដើម្បីបញ្ចប់បញ្ហាទាំងនេះ។
ទី ៦- ផ្លាស់ប្ដូរនូវផ្នត់គំនិតអវិជ្ជមានបង្កើនការយល់ដឹងរបស់សាធារណជន និងលុបបំបាត់ភាពលម្អៀង រើសអើងនៅក្នុងប្រព័ន្ធសង្គម។ នៅកម្ពុជាយើងអាចចាប់ផ្ដើមតាមរយៈការផ្ដល់ភាពស្មើភាពគ្នាដល់ក្មេងប្រុស និងក្មេងស្រីនៅក្នុងការធ្វើការងារផ្ទះ និងការងារផ្ដល់ការថែទាំ និងដោះស្រាយ ចំពោះផ្នត់គំនិតសង្គម និងយេនឌ័រអវិជ្ជមាន ដែលរើសអើងចំពោះស្ត្រី និងក្មេងស្រី។
ការស្ដារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញក្រោយការរាតត្បាតជាសកល គឺជាឱកាសដើម្បីឱ្យយើងត្រួសត្រាយមាគ៌ាថ្មីមួយ ដែលនាំមកនូវសមភាព។ រួមគ្នា យើងពិតជាអាចសម្រេចបាននូវអនាគតប្រកបដោយសមភាពជាមិនខាន៕
ដោយលោកស្រី Pauline Tamesis ប្រធានអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា និង ឃុន សុភា អ្នកវិភាគកម្មវិធីរបស់ UN Women នៅកម្ពុជា
