ការដាក់អោយប្រើប្រាស់ឡើងវិញស្ពានមិត្តភាពកម្ពុជា-ជប៉ុន កាលពីដើមខែមេសា។ ហុង មិនា
គេអាចវិនិច្ឆ័យឥរិយាបថរបស់ជាតិសាសន៍មួយថា មានសណ្ដាប់ធ្នាប់ មានវិន័យ មានការទទួលខុសត្រូវដែលជារួមគជាឥរិយាបថនៃពលរដ្ឋថ្លៃថ្នូរដោយមើលលើរឿងសាមញ្ញប្រចាំថ្ងៃ ២ របស់ជនជាតិនោះ។
.jpg)
ទី១ មើលលើឥរិយាបថនៃការចោលសំរាម និងទី ២ មើលលើឥរិយាបថនៃការបើកបរលើដងផ្លូវរបស់ជនជាតិនោះ។ អាចមានការលើកឡើងថា បើសំអាងតែលើសន្ទស្សន៍តូចតាចបែបនេះមកកំណត់ភាពថ្លៃថ្នូររបស់ពូជសាសន៍មួយមិនអាចយកជាការបានទេ។ ជាការពិត មិនទាន់មានការស្រាវជ្រាវបែបវិទ្យាសាស្ដ្រដែលគួរឲ្យជឿជាក់បានណាមួយសិក្សាពីទំនាក់ទំនងនៃឥរិយាបថថ្លៃថ្នូររបស់ពលរដ្ឋនៃប្រទេសមួយជាមួយនឹងឥរិយាបថនៃការចោលសំរាម និងការបើកបរលើដងផ្លូវឥតរបៀបរបស់ជនជាតិនោះនៅឡើយ។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ បើសូម្បីតែរឿងដែលគេរាប់ថា តូចតាចដែលវាកើតឡើងប្រចាំថ្ងៃក៏រវីមរវាមរញ៉េរញ៉ៃឥតសណ្ដាប់ធ្នាប់ គ្មានវិន័យទៅហើយ សួរថាតើគេអាចទៅធ្វើរឿងថ្លៃថ្នូរធំៗឯណាទៅកើត?អត្ថបទនេះនឹងលើក ឡើងតែពីឥរិយាបថក្នុងការបើកបររបស់ពលរដ្ឋយើងសព្វថ្ងៃមកបង្ហាញតែប៉ុណ្ណោះ។
បើទោះបីជាមានការផ្សព្វផ្សាយ និងមានចំណាត់ការជាហូរហែពីអាជ្ញាធរក្នុងការគ្រប់គ្រងចរាចរណ៍ផ្លូវគោកក៏ដោយក៏ចរាចរណ៍នៅលើដងផ្លូវ ពិសេសក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនៅតែមានលក្ខណៈរវីមរវាមអត់សណ្ដាប់ធ្នាប់គួរឲ្យកត់សម្គាល់។នៅកន្លែងខ្លះមនុស្សម្នាធ្វើដំណើរតាមដងផ្លូវមិនជាច្រើនដែលសមឲ្យស្ទះចរាចរណ៍សោះ តែដោយសារឥរិយាបថនៃការបើកបររបស់អ្នកប្រើប្រាស់ដងផ្លូវភាគច្រើន បើកបរ ចង់តែជែង ចង់តែវ៉ា ចង់តែលឿន បើកបរមិនប្រកាន់ស្ដាំមិនគោរពសិទ្ធិអាទិភាព មិនគោរពភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ទើបបណ្ដាលឲ្យកកស្ទះចរាចរណ៍សឹងតែជាប្រចាំ។ថ្វីដ្បិតថាមានមូលហេតុជាច្រើនដែលបណ្ដាលឲ្យកកស្ទះ និងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ រួមមានបញ្ហាផ្លូវថ្នល់ បញ្ហាបច្ចេកទេសនានារួមទាំងស្លាកសញ្ញាចរាចរណ៍តាមដងផ្លូវ កំណើននៃចំនួនយានយន្ដ ភាពធូររលុងនៃការអនុវត្ដច្បាប់ចំពោះអ្នកល្មើសចរាចរណ៍ ការបើកបរក្នុងស្ថានភាពស្រវឹងជាដើមក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្ដែមូលហេតុខាងលើនៅតែស្ថិតនៅលើសីលធម៌របស់អ្នកបើកបរ។
បើគេជាមនុស្សថ្លៃថ្នូរ ជាមនុស្សមានការយល់ដឹង ជាមនុស្សមានវិន័យ ជាមនុស្សមានការទទួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើរបស់ខ្លួន ជាមនុស្សចេះអត់អធ្យាស្រ័យមិនចង់តែឈ្នះគេ ជាមនុស្សគ្មានអំនួតក្អេងក្អាងវ៉ាងទីលើដងផ្លូវថា គ្មានអ្នកដល់ខ្លួននោះគេមុខជាប្រើប្រាស់ដងផ្លូវសាធារណៈយ៉ាងសុភាពរាបសា ដោយគោរពខ្លួនឯងក៏ដូចជា គោរពអ្នកដទៃ ហើយបញ្ហាកកស្ទះ និងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍នានាតាមដងផ្លូវ មុខជាថយចុះជាក់ជាមិនខាន។
ចរិតចង់តែឈ្នះគេដោយបើកវ៉ាជែងធ្វើម៉េចឲ្យតែបានលឿនជាងគេ ជាចរិតរបស់ជនអាត្មានិយមដែលគិតតែពីខ្លួនឯង ជាចរិតដ៏សែនក្រអឺតក្រទមដែលគួរឲ្យស្អប់។ អ្នកមានប្រាក់និងអំណាចខ្លះដែលពុលនឹងប្រាក់ និងអំណាចដែលគេមាន ងាយនឹងធ្លាក់ចូលឥរិយាបថច្រងេងច្រងាងក្នុងការបើកបរណាស់ ព្រោះនិយាយចំពោះគេជីវិតអ្នកដទៃមានតម្លៃមិនស្មើនឹងកង់ឡានរបស់គេឡើយ។ ទាក់ទងនឹងចំណុចនេះផងដែរ អ្នកបើកម៉ូតូ និងកង់ ៣ មួយចំនួនក៏ទម្លាប់តែបើកវ៉ាជែងរុលយកតែឈ្នះទៅមុខឥតរបៀប និងជារឿយៗទោះបីជាគេឈប់ពេលភ្លើងក្រហមក៏គេបរទៅឈប់រំលោភផ្លូវថ្មើរជើងដែរ។ បើគង់តែឈប់ចាំហើយ ម្ដេចក៏មិនឈប់ឲ្យត្រូវគន្លង?
ពេលខ្លះបើមានឡានមួយស៊ីញ៉ូថយបន្ដិចដើម្បីបត់ក្បាលឡាន ម៉ូតូខាងមុខឡានក៏រុលមកភ្លាម។ បើឡានបរទៅមុខវិញតែកន្លះម៉ែត្រយកប្លង់បត់ឡាន ម៉ូតូខាងក្រោយក៏ត្បុលមកភ្លាមដែលធ្វើឲ្យកកស្ទះទៅណាមិនរួចទាំងអស់គ្នា។និយាយពីថាប្រញាប់នោះដូចថា ពេលវេលានាទីៗចំពោះគេវាមហាសែនសំខាន់ខ្លាំងណាស់ដែលត្រូវតែឲ្យគេរុលចូលដោយមិនយោគយល់ចាំបន្ដិចមិនបាន។ ផ្ទុយទៅវិញ ការគិតធ្វើម្ដេចឲ្យតែខ្លួនបានទៅ វារឹតតែធ្វើឲ្យកកស្ទះខាតពេលទាំងអស់គ្នាប៉ុណ្ណោះ។
ឆ្ងល់ថា បើគេប្រញាប់ខ្លាំងចង់ទៅដល់គោលដៅឲ្យទាន់ពេលម្ដេចក៏គេមិនរៀបចំចេញដំណើរមកឲ្យបានមុនពេលបន្ដិចទៅ បើនរណាៗក៏ដឹងដែរថាការស្ទះចរាចរណ៍ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញជារឿងដែលកើតជាប្រចាំ?
បើយូរៗម្ដងគេប្រញាប់ព្រោះមានការបន្ទាន់ខុសទម្លាប់ ទើបបើកបរលឿននោះ អាចលើកលែងបាន តែបើគេត្រូវទៅសាលា ទៅធ្វើការ ទៅរកស៊ីដោយបើកតាមផ្លូវដដែលៗរាល់ថ្ងៃ តែបែរជាថ្ងៃណាក៏ប្រញាប់ (រហន់) នោះច្រើនតែមកពីគេជាមនុស្សដែលមានទម្លាប់អាក្រក់ក្នុងការបើកបរ។
ការកកស្ទះចរាចរណ៍ជាប្រចាំ ក៏ធ្វើឲ្យឡានសង្គ្រោះបន្ទាន់ជួបបញ្ហាក្នុងការដឹកអ្នករបួស និងឬអ្នកជំងឺទៅសង្គ្រោះបន្ទាន់នៅមន្ទីរពេទ្យឲ្យបានទាន់ពេលវេលាផងដែរដោយសារតែអ្នកបើកបរមួយចំនួនគ្មានសមានចិត្ដចំពោះមនុស្សដូចគ្នា គេមិនចេះយោគយល់គ្នា និងតែងតែមានគំនិតថា «សក់អ្នកណាក្បាលអ្នកហ្នឹង» «ចង់នរណាស្លាប់ឯណាក៏ស្លាប់ទៅ» ទើបគេគ្មានចិត្ដឈឺឆ្អាលងាកអែបយានយន្ដរបស់គេបន្ដិចឲ្យរថយន្ដសង្គ្រោះ បន្ទាន់បានឆាប់ទៅមុន។
មនុស្សដែលបើកបរដោយធ្វើពើមិនដឹងមិនឮ លើសពីនេះមានតែប្រឹងរុលទៅមុខមិនចៀសឡានពេទ្យ ជាមនុស្សគ្មានថ្លើមប្រមាត់ដែលមិនញោចនឹងការឈឺចាប់របស់អ្នកដទៃថែមទាំងមើលងាយអាយុជីវិតរបស់អ្នកដទៃថាមិនស្មើនឹងពេលវេលា ២-៣ នាទីរបស់ខ្លួន។ ការគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ជាការគោរពខ្លួនឯង។
អារម្មណ៍ថាឡូយដោយជិះឡានល្អ លឿនៗកំហឹងឆេវឆាវមិនចេះរង់ចាំទៅតាមលំដាប់លំដោយ ចេះតែចង់លឿនលើសគេ ការមិនអត់អធ្យាស្រ័យដោយពេលជិះប៉ះគ្នាបន្ដិច គេក៏តាំងបត់ដុំដៃបង្ហាញគ្នាខ្លាំងរៀងៗខ្លួន ជាអត្ដចរិតដែលខ្មែរស្ទើរទូទៅសម័យឥឡូវចូលចិត្ដប្រកាន់យក ជាចរិតដែលបង្ហាញថា «អញវាគ្រាន់បើ»។
អ្នកបើកឡានថ្លៃខ្លះចង់ទៅត្រង់ តែមកឈប់ក្នុងគន្លងដែលគេចាំបត់ឆ្វេង លុះពេលសញ្ញាព្រួញទៅមុខលោតពណ៌បៃតង តែព្រួញបត់ឆ្វេងនៅក្រហម គេក៏តាំងស៊ីេហ្វ្លសឹងបែកត្រចៀកដេញអ្នករង់ចាំបត់ឆ្វេងឲ្យគេច ចេញពីមុខគេទាំងកម្រោល។
ចំណែកឯម៉ូតូ ឃើញគេឡានថ្លៃស៊ីហ្វ្លេក៏គេចផ្លូវឲ្យគេ ដោយបត់ទៅទាំងភ្លើងសញ្ញាឲ្យបត់មិនទាន់លោតខៀវដើម្បីឲ្យទាន់ចិត្ដអ្នកខ្លាំងនៅលើឡានថ្លៃ។នោះជាចរិតដ៏សែនធូរថ្លៃរបស់ម្ចាស់រថយន្ដថ្លៃ!។
ការបើកឲ្យប្រើប្រាស់ស្ពានមិត្ដភាពកម្ពុជា-ជប៉ុនកន្លងមកថ្មីៗនេះ បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីឥរិយាបថឥតសណ្ដាប់ធ្នាប់នៃការប្រើប្រាស់ដងផ្លូវរបស់អ្នកបើកម៉ូតូដែលបានបរឆ្លងកាត់ស្ពានដែលទើបតែសម្ពោធឲ្យប្រើឡើងវិញនោះ។
ម៉ូតូជិះខុសគន្លងសម្រាប់ម៉ូតូ និងការដូរគន្លងលើស្ពានដោយជិះកាត់គំនូសពណ៌ស ២ ជាប់គ្នាមិនដាច់ (គំនូសហាមឆ្លងកាត់) បណ្ដាលឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ជាច្រើនករណីលើស្ពានរៀងរាល់ថ្ងៃ។
លើសពីនេះ បង្គោលពុះចែកគន្លងដែលទើបតែដំឡើងមិនទាន់ទាំងបានប៉ុន្មានផងនោះបែរជាត្រូវបានអ្នកបើកបរជិះបុកកៀរបាក់បែកបណ្ដើរៗទៅហើយ។ រឿងមួយនេះ បង្ហាញឲ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ថារបៀបបើកបររបស់ជនជាតិយើងសែនរវីមរវាមរញ៉េរញ៉ៃ អត់សណ្ដាប់ធ្នាប់ មិនចេះយោគយល់គ្នា មិនយល់អធ្យា ស្រ័យគ្នាដោយម្នាក់ៗចង់តែទៅមុន ចង់តែឈ្នះគេ។
ការមិនស្គាល់គំនូសសញ្ញាចរាចរណ៍ ការមិនគោរពស្លាកសញ្ញា និងភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ បង្ហាញពីការ យល់ ដឹងដ៏ទាបរបស់អ្នកបើកបរយានជំនិះទូទៅ ដែលបង្ហាញពីចរិតមិនសូវថ្លៃថ្នូរដែលមិនអាចប្រកែកបានរបស់ជនជាតិយើងផងដែរ។
ការមិនឈរមាំលើសេចក្ដីល្អចេញពីក្នុងចិត្ដ ដោយចាំតែគោរពច្បាប់ត្រង់ណាដែលឃើញមានប៉ូលិសចរាចរណ៍ ជាការគោរពច្បាប់ដោយការចាប់បង្ខំមិនមែនដោយមនសិការទទួលខុសត្រូវរបស់ពលរដ្ឋថ្លៃថ្នូរឡើយ តែនោះជាចរិតដែលត្រង់ណាលួចបានគឺលួចភ្លាម ជាចរិតនៃពលរដ្ឋមិនថ្លៃថ្នូរ ដែលមិនធ្លាប់មានអារម្មណ៍ថា ប្រទេសនេះ ដូចផ្ទះខ្លួនឯងដែលខ្លួនត្រូវស្រឡាញ់ថែទាំ ហើយក៏ជាចរិតរបស់ជនអាត្មានិយមដែលមើលងាយអាយុជីវិតអ្នកប្រើប្រាស់ដងផ្លូវជាមួយគ្នាថាមិនស្មើខ្លួន។
ជីវិតអ្នកក្រដូចដាក់ហាលតាមផ្លូវដែលមិនដឹងថាគេបុកស្លាប់ថ្ងៃណាអ៊ីចឹង។បើទោះជាពេលខ្លះអ្នកបើកបរខ្លះ បានបើកបរដោយប្រុងប្រយ័ត្នហើយក៏ដោយ ក៏គេនៅតែអាចជួបគ្រោះថ្នាក់ដោយសារតែអ្នកបើកបរដទៃដែលប្រើប្រាស់ដងផ្លូវសាធារណៈមិនគោរពខ្លួនឯង មិនគោរពអ្នកដទៃ។
អ្នកបើកបរខ្លះបែរជាយល់ថាតើឲ្យគាត់គោរពច្បាប់ចរាចរណ៍យ៉ាងម៉េច បើមនុស្សដទៃជុំវិញខ្លួនល្មើសស្ទើរតែទាំងអស់ទៅហើយ?នេះជាការមិនឈរជាប់មាំលើភាពត្រឹមត្រូវ ទើបពេលឃើញគេខុស បែរជាទប់ខ្លួនមិនប្រព្រឹត្ដខុសតាមគេមិនបាន ហើយពេលខ្លះគេមិនថ្លៃខ្លួនឯង តែគេបែរជាយកវាធ្វើជាលេសថា តាមគេតាមឯង។
បើឃើញគេល្មើសសូមឲ្យគេល្មើសតែគេទៅ រឿងអីយើងឃើញគេល្មើស យើងក៏ទៅល្មើសតាមគេទាំងដឹងថានោះជារឿងល្មើស?ការធ្វើទង្វើមួយទាំងដឹងថា នោះជាទង្វើបំពាន វាអន់ជាងធ្វើដោយល្ងង់ល្ងិតមិនដឹងទៅទៀត។
គួរតែមានបញ្ចូលការគោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃដែលប្រើប្រាស់ដងផ្លូវរួមគ្នាទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សា។ តាមកន្លែងធ្វើការនានា ទាំងរដ្ឋ និងឯកជន គួរតែបញ្ចូលវគ្គអប់រំខ្លី ដើម្បីឲ្យមនុស្សទូទៅ មិនត្រឹមតែបានយល់កាន់តែច្បាស់ពីការគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍នោះទេ តែដើម្បីបណ្ដុះនូវមនសិការនៃការទទួលខុសត្រូវក្នុងការបើកបរទាំងអស់គ្នា។
កុមារតូចៗនៅបរិសុទ្ធគ្មានចិត្ដចង់ប្រណាំងប្រជែងឡើយ បើពួកគេស្គាល់ភ្លើងសញ្ញាចរាចរណ៍ ពេលធ្វើដំណើរជាមួយឪពុកម្ដាយដែលចេះតែមានចិត្ដចង់ល្មើសភ្លើងសញ្ញាឬវ៉ាជែងឥតរបៀប នោះគេអាចរំឭកប្រាប់ឪពុកម្ដាយគេបាន។ ជាទូទៅគេថា ពលរដ្ឋដែលចេះគោរពច្បាប់ជាពលរដ្ឋថ្លៃថ្នូរ ប៉ុន្ដែនោះត្រឹមតែគោរពច្បាប់ព្រោះខ្លាចការដាក់ពិន័យ ដែលប្រៀបបាននឹងការចាប់ក្ដាមដាក់ចង្អេរប៉ុណ្ណោះ។ ជាក់ស្ដែងលើដងផ្លូវ មិនមែនមានតែឡានថ្លៃទេដែលបើកអាងយ៉ាងលឿនៗក៏ប៉ុន្ដែម៉ូតូ និងកង់ ៣ ភាគច្រើនក៏បើកបរដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវផងដែរ។ ភ្លើងលឿងហើយមិនព្រមឈប់ ភ្លើងបៃតងមិនទាន់ ក៏រោទ៍ហ្គារទៅមុខ ដូច្នេះរឿងអីដែលពួកគេមិនទៅជួបគ្នានៅកណ្ដាលផ្លូវនោះ?
មនសិការ ជាសំឡេងពីខាងក្នុងខ្លួនតម្រង់ទិសយើងឲ្យឈរតែលើគោលនៃភាពត្រឹមត្រូវមិនឈរលើការខ្លាចការដាក់ពិន័យឡើយ។ ការផាកពិន័យ និងដាក់ទណ្ឌកម្មមិនអាចពត់តម្រង់អត្ដចរិតមិនល្អរបស់មនុស្សបានទេ។ការសំណូមពរឲ្យអ្នកធំគោរពច្បាប់ ឲ្យរឹតបន្ដឹងការអនុវត្ដច្បាប់ចំពោះជនល្មើសជារឿងដែលគ្មានប្រសិទ្ធភាពឡើយ ព្រោះគោរពឬមិនគោរព ត្រូវពឹងលើឆន្ទៈរបស់គេ។ បើទោះបីជាមានការរឹតបន្តឹងការអនុវត្ដច្បាប់ក៏ដោយក៏វាគ្មានប្រសិទ្ធភាពរយៈពេលយូរអង្វែងដែរ។
លុះត្រាតែមានការភ្ញាក់រឭកផ្នែកមនសិការដឹងថា នោះជាសីលធម៌ផ្ទាល់ខ្លួនជាការគោរពខ្លួនឯង ជាការចេះទទួលខុសត្រូវដែលរាប់ទាំងការទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លួនឯង ចំពោះគ្រួសារ ចំពោះសង្គម និងចំពោះពិភពលោកទាំងមូលនោះ ទើបសង្គមយើងអាចប្រែប្រួលមុខមាត់ប្រែក្លាយជាសង្គមថ្លៃថ្នូរបាន។ អ្នកអាចគិតថា ឥរិយាបថនៃការបើកបរជារឿងតូច តែតើប្រទេសយើងខាតប្រាក់ប៉ុន្មានក្នុង១ថ្ងៃៗដោយសារការកកស្ទះចរាចរណ៍?
តើស្លាប់អស់ប៉ុន្មានពាន់នាក់ក្នុង ១ ឆ្នាំ បើត្រឹម ៣ ខែដើមឆ្នាំនេះ ស្លាប់អស់ជាង ៥០០ នាក់ទៅហើយ? តើបន្សល់នូវជនពិការប៉ុន្មាននាក់? តើបន្សល់នូវស្ដ្រីមេម៉ាយ កូនកំព្រា ការព្រាត់ប្រាសប្ដីប្រពន្ធ ក្រុមគ្រួសារ មិត្ដភក្ដិប៉ុន្មាននាក់ ដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍?តើមានថ្ងៃមួយណាដែលអ្នកធ្លាប់ឮថាគ្មានមនុស្សស្លាប់ដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍?
វាពិតជាសម្លាប់មនុស្សច្រើនលើសពីសម័យសង្គ្រាមដូចលោកនាយករដ្ឋមន្ដ្រីបានលើកឡើងមែន។ដើម្បីកាត់បន្ថយនូវការកកស្ទះ និងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍លើដងផ្លូវ សូមកុំចាំនរណាម្នាក់មកមានសីលធម៌ក្នុងការបើកបរមុនយើងអី។
រឿងនេះត្រូវតែផ្ដើមចេញពីខ្លួនយើងម្នាក់ៗទៅមុន ហើយយើងបន្ដពង្រីកធ្វើជាគំរូទៅអ្នកនៅជិតខ្លួនឲ្យគេរៀនតាមយើងវិញ។បើយើងចាំគេគោរពមុន ទើបយើងគោរពតាមក្រោយ នោះអ្នកដទៃក៏ចេះតែមានគំនិតអាក្រក់នេះដូចយើងដែរ គឺគេគិតថា ចាំមើលបើយើងគោរពមុន ទើបគេគោរពតាមក្រោយ។
បើរឿងតូចតាចដែលអ្នកធ្វើជាប្រចាំថ្ងៃដោយគ្មានសីលធម៌ទៅហើយតើអ្នកគិតថា អ្នកអាចទៅធ្វើរឿងមានសីលធម៌ធំដុំបានដែរឬទេ? សីលធម៌ដែលអ្នកអាចធ្វើជាប្រចាំក្នុងការរស់នៅប្រចាំថៃ្ង ឆ្លុះបញ្ចាំងពីសីលធម៌ក្នុងខ្លួនអ្នក ហើយសីលធម៌ជារួមរបស់ពួកយើងគ្រប់ៗគ្នា ទើបអាចឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពថ្លៃថ្នូរនៃពូជសាសន៍យើងបាន៕
ប៉ាង វ៉ាន់ថោន
អុីមែលៈ vanthownpang@yahoo.com
