ព្រះវិហារៈ អាជ្ញាធរជាតិព្រះវិហារនៅថ្ងៃទី ២០ ខែឧសភា បានប្រទះឃើញបំណែកឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ជាលោហៈ (ថូឬក្អម) ក្បែរប្រាសាទតូចនៅជើងភ្នំប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងតំបន់ការពារទី២ នៃរមណីយដ្ឋានប្រាសាទព្រះវិហារ។
អាជ្ញាធរជាតិព្រះវិហារបានឱ្យដឹងតាមរយៈសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននាថ្ងៃទី២០ ខែឧសភា ថា វត្ថុសិល្បៈជាឧបករណ៍អំពីលោហៈដែលប្រទះឃើញនេះ មានបំណែក ក មានទំហំ៦សង់ទីម៉ែត្រគុណនឹង១១សង់ទីម៉ែត្រ និងបំណែកតួខ្លួន មានកម្ពស់ ១២ សង់ទីម៉ែត្រ។
ប្រភពដដែលបន្តថា នៅលើបំណែកតួខ្លួនមានចារអក្សរមួយបន្ទាត់ដែលតាមអ្នកជំនាញភាសាវិទ្យាបានកំណត់ថាជាអក្សរសិ្ថតនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១២ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ដែលជាវត្ថុជាតង្វាយចំពោះទេពភៃសជ្យ
គុរុ ដែលមានតម្កល់នៅក្នុងអរោគ្យសាលា ឬប្រាសាទតូចដែលជាហោបន់ស្រន់របស់មន្ទីរពេទ្យ។
អាជ្ញាធរជាតិព្រះវិហារបញ្ជាក់ថា«ការប្រទះឃើញនូវឧបករណ៍អំពីលោហៈខាងលើគឺជាទិន្នន័យមួយយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីអរោគ្យសាលានៅតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារបន្ថែមទៀតក៏ដើម្បីរក្សាទុកនិងតាំងបង្ហាញនៅក្នុងសារមន្ទីរធម្មជាតិសាកលសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ព្រះវិហារ»។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បុរាណវិទូនៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានប្រទះឃើញដុំថ្មមានរូបចម្លាក់អប្សរាសម័យបាយ័នព្រមទាំងថ្មចម្លាក់ផ្សេងទៀតនៅផ្នែកខាងជើងស្ពានហាលនៃខ្លោងទ្វារតាកាវ ក្រោយពេលគេបានសម្អាតរុក្ខជាតិនិងកាយកំណកដីដែលបានលុបលើរចនាសម្ព័ន្ធផ្នែកខាងក្រោមនៃស្ពានហាលជាយូរឆ្នាំមកហើយ។
លោកស្រី គឹម សេងភក្តី បុរាណវិទូបានឱ្យដឹងថា បំណែកថ្មដែលមានរូបចម្លាក់អប្សរា និងក្បាច់ចម្លាក់លម្អផ្សេងៗ ត្រូវបានគេយកមករៀបធ្វើជាជញ្ជាំងខាងជើងនៃស្ពានហាល។
លោកស្រីថ្លែងថារូបចម្លាក់អប្សរាទាំងអស់នេះមានលក្ខណៈដូចគ្នាទៅនឹងរូបចម្លាក់អប្សរានៅតាមសសរប្រាសាទបាយ័ន រីឯចម្លាក់ថ្មដទៃផ្សេងទៀតមានរូបរាងដូចគ្នានឹងចម្លាក់ដែលលម្អលើរចនាសម្ព័ន្ធនៃសំណង់ខ្លោងទ្វារ
តាកាវ។
ជាជំហានដំបូង លោកស្រី សន្និដ្ឋានថា ទី១ បំណែកថ្មដែលមានរូបចម្លាក់ទាំងនេះប្រហែលជាត្រូវបានសាងសង់ដំណាលគ្នានឹងខ្លោងទ្វារនិងប្រាសាទបាយ័នដោយយកថ្មពីប្រាសាទបាយ័នយកមកបំពេញចំណុចខ្វះខាតនៅស្ពានហាលនេះ ព្រោះរូបចម្លាក់អប្សរាស្ថិតក្នុងរចនាប័ទ្មបាយ័ននៅចុងសតវត្សទី១២និងដើមសតវត្សរ៍ទី១៣។ ទី២ស្ពានហាលនេះអាចមានការសាងសង់បន្ថែមនៅដំណាក់កាលណាមួយដោយបានរុះរើយកថ្មពីប្រាសាទ
បាយ័នមកប្រើប្រាស់៕