ប្រវត្តិរបស់ធនាគារ អេស៊ីលីដា គិតចាប់តាំងពីត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1992 រហូតមកដល់ពេលនេះ គឺសម្រេចបាននូវសមិទ្ធផលធំៗ និងព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើន។
ក្រោមការដឹកនាំដ៏ឈ្លាសវៃរបស់ស្ថាបនិក លោកបណ្ឌិត អ៊ិន ចាន់នី បានធ្វើឱ្យធនាគារ អេស៊ីលីដា បានវិវឌ្ឍពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលមានការិយាល័យនៅសាលាបច្ចេកទេសឧស្សាហកម្មឫស្សីកែវ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញរហូតបានក្លាយជាធនាគារដ៏ល្បីល្បាញ ដែលបានជួយជំរុញដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងសកម្ម។
ដោយបានវិវឌ្ឍពីធនាគារឯកទេសទៅជាធនាគារពាណិជ្ជ ធនាគារ អេស៊ីលីដា បានរីកចម្រើនក្លាយជាគ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុឈានមុខគេនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលមានទ្រព្យសកម្មសរុបចំនួន 7,501 ពាន់លានដុល្លារ និងមានសាខានៅទូទាំង 25 រាជធានី-ខេត្ត។
លោកបណ្ឌិត អ៊ិន ចាន់នី ធ្លាប់មានប្រសាសន៍កាលពីឆ្នាំ 2003 ថា៖ «ការក្លាយជាធនាគារពាណិជ្ជ គឺស្របគ្នាទៅនឹងគោលដៅរបស់យើង ដើម្បីក្លាយជាធនាគារឈានមុខគេនៅកម្ពុជាសម្រាប់ប្រជាជន ហើយផលិតផល និងសេវាកម្មថ្មីៗរបស់យើងនឹងជួយបំពេញបន្ថែម និងផ្តល់ភាពរឹងមាំដល់អាជីវកម្មជាប្រពៃណីរបស់យើងជួយដល់ការអភិវឌ្ឍនៅក្នុងសហគមន៍ទាំងមូល»។
គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុដ៏ធំមួយនេះបានរីកចម្រើនជាលំដាប់ និងមានសាខា ក៏ដូចជាបណ្តាញម៉ាស៊ីន ATM ដ៏ទូលំទូលាយ និងអេស៊ីលីដាម៉ូបាល (ACLEDA Mobile app) ហើយបានក្លាយជាធនាគារពាណិជ្ជដំបូងគេ នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលបានចុះបញ្ជីក្នុងផ្សារមូលបត្រកម្ពុជា (CSX)។
អេស៊ីលីដា ចាប់ផ្តើមក្នុងឆ្នាំ 1992 ក្រោមគម្រោង CMB/92/010 ជាទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ (LEDA) ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមានការជួយគាំទ្រពីអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) និងកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNDP)។
នៅថ្ងៃទី 19 ខែមករា ឆ្នាំ 1993 អេស៊ីលីដាមានសមាជិកចំនួន 28 រូប រួមទាំងលោកបណ្ឌិត អ៊ិន ចាន់នី បានប្រារព្ធមហាសន្និបាតដំបូងបោះឆ្នោតបង្កើតសមាគមទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា (អេស៊ីលីដា)។
ជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយ មានទិសដៅអភិវឌ្ឍន៍សហគ្រាសខ្នាតតូចបំផុត និងខ្នាតតូច តាមរយៈការផ្តល់ឥណទានក្នុងឆ្នាំ 1993 មានការរីកចម្រើនប្រកបដោយនិរន្តរភាព និងទទួលបានមូលនិធិគាំទ្រពីកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNDP) កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍វិស័យឯកជនតំបន់ទន្លេមេគង្គ IFC និងភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិនៃសហរដ្ឋអាមេរិក (USAID) ធ្វើឱ្យស្ថាប័នមួយនេះក្លាយជាធនាគារពាណិជ្ជដ៏ជោគជ័យ។
បំពេញគ្រប់លក្ខខណ្ឌច្បាប់ជាតិក្នុងការកម្លាយខ្លួននេះ ធ្វើឱ្យធនាគារ អេស៊ីលីដា ពង្រីកការផ្តល់សេវាកម្មបានទូលំទូលាយដល់សហគ្រាសគ្រប់ខ្នាត និងសហគមន៍ទាំងមូល។
អេស៊ីលីដាបានក្លាយជាធនាគារឯកទេសទាំងស្រុង នៅថ្ងៃទី 7 ខែតុលា ឆ្នាំ 2000 ជាមួយនឹងដើមទុនចំនួន 4 លានដុល្លារ ហើយបានក្លាយជាធនាគារពាណិជ្ជនៅថ្ងៃទី 1 ខែធ្នូ ឆ្នាំ 2003 ជាមួយនឹងដើមទុនចំនួន 13 លានដុល្លារ។
ដោយបានបើកបណ្តាញសាខានៅខេត្តមណ្ឌលគិរី និងរតនគិរី ក្នុងឆ្នាំ 2006 បណ្តាញធនាគារ អេស៊ីលីដា ត្រូវបានពង្រីកនៅទូទាំង 25 រាជធានី-ខេត្ត នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយធនាគាររបស់កម្ពុជាមួយនេះ ក៏មានប្រតិបត្តិការនៅក្នុងប្រទេសឡាវ និងមីយ៉ាន់ម៉ា ផងដែរ។
ការពង្រីកវិសាលភាពរបស់ធនាគារអេស៊ីលីដា ក៏មាននៅផ្នែកអាណាចក្រឌីជីថលផងដែរ។ ជាមួយនឹងការដាក់ឱ្យដំណើរការកម្មវិធី «អេស៊ីលីដាយូនីធី» នៅក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ 2010 ដែលជាធនាគារដំបូងគេដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់សេវាកម្មធនាគារតាមទូរស័ព្ទ។ ហើយបន្តអភិវឌ្ឍទៅជាអេស៊ីលីដា ម៉ូបាលដែលបានដាក់ឱ្យដំណើរការនៅដើមឆ្នាំ 2021 មានអ្នកប្រើប្រាស់ជាង ២ លាននាក់រួចហើយ។
នៅខែឧសភា ឆ្នាំ 2020 ធនាគារ អេស៊ីលីដា បានបង្កើតប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីមួយទៀត ដោយបានក្លាយជាធនាគារពាណិជ្ជដំបូងគេនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលបានចុះបញ្ជីបោះផ្សាយលក់ភាគហ៊ុននៅផ្សារមូលបត្រកម្ពុជា។
«ជាធនាគារដំបូងគេដែលបានចុះបញ្ជីនៅផ្សារមូលបត្រកម្ពុជា (CSX) យើងត្រូវតែផ្លាស់ប្តូរស្តង់ដារប្រតិបត្តិការ និងរបាយការណ៍របស់យើង ដើម្បីបំពេញតម្រូវការលម្អិតរបស់ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា (NBC) និយ័តករមូលបត្រកម្ពុជា (SERC) និងផ្សារមូលបត្រកម្ពុជា (CSX)»។
លោកបណ្ឌិត អ៊ិន ចាន់នី បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «មុននឹងចុះបញ្ជីនៅផ្សារមូលបត្រកម្ពុជា យើងមានភាគហ៊ុនិកតែចំនួន 8 ស្ថាប័នប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីចុះបញ្ជីរួច ភាគហ៊ុនិកបានកើនឡើងដល់ជិត 4,000 ទាំងមកពីស្ថាប័ន និងពីសាធារណៈជនដែលបានផ្តល់នូវទំនុកចិត្តមកលើយើងយ៉ាងខ្លាំងក្លា»។
ការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ធនាគារ អេស៊ីលីដា ចំពោះព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងវិស័យធនាគារ ត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសក្នុង ឆ្នាំ 2016 ដែលធនាគារមួយនេះទទួលបានអាជ្ញាប័ណ្ណបើកវិទ្យាស្ថាន ពាណិជ្ជសាស្ត្រ អេស៊ីលីដា (AIB)។
ការបង្កើតគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សាដើម្បីបណ្តុះបណ្តាលជំនាញធនាគារ និងហិរញ្ញវត្ថុនេះ គឺដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការការបណ្តុះបណ្តាល និងការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាពជំនាញ នៅក្នុងវិស័យនេះ។
វិទ្យាស្ថាន ពាណិជ្ជសាស្ត្រ អេស៊ីលីដា (AIB) បើកទូលាយដល់និស្សិតទាំងក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិរួមនឹងនិស្សិតដែលបញ្ចប់ការសិក្សាមកពីស្ថាប័នផ្សេងៗ និងសាធារណៈជនទូទៅព្រមទាំងបុគ្គលិករបស់ធនាគារអេស៊ីលីដាផងដែរ៕
