អគារចាស់សាលមហោស្រពចតុមុខដែលភ្ញៀវចាប់អារម្មណ៍ ។ រូបថត ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍
.jpg)
ភ្នំពេញៈ វាអាចជាសំណង់ដែលអ្នកភ្នំពេញជាម្ចាស់ស្រុកជិះកាត់ទៅវិញទៅមក តែក្នុងក្រសែភ្នែកអ្នកស្រឡាញ់ស្នាដៃស្ថាបត្យកម្ម និងភ្ញៀវទេសចរបរទេស អគារបន្សល់ពីសម័យក្រោយអាណានិគមនិយមបារាំង បង្កប់នូវរឿងរ៉ាវប្រវត្តិសាស្ត្រធ្វើឱ្យពួកគេសម្លឹងមើលជក់ចិត្ត និងស្ដាប់ការបរិយាយពីមគ្គុទ្ទេសក៍ខ្មែរយ៉ាងស្លុងអារម្មណ៍។
នេះជាកិច្ចការរបស់អង្គការមិនគិតពីប្រាក់ចំណេញ Khmer Architecture Tours (ឬ KA-Tours) ដែលត្រូវបានបង្កើតនៅឆ្នាំ ២០០៣ ដោយអតីតនិស្សិតស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ និងបរទេសដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងពីសំណង់អគារក្រោយឆ្នាំ ១៩៥៣ ជាវេលាដែលប្រទេសកម្ពុជា ទទួលបានឯករាជ្យ។
ដោយមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីទីតាំងស្ថាបត្យកម្ម និងផ្ដល់ការបណ្ដុះបណ្ដាល ការរៀបចំទិន្នន័យ និងបច្ចេកទេសលើសំណង់អគារសំខាន់ៗដំណើរទស្សនាស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ មានមគ្គុទ្ទេសក៍សុទ្ធសឹងជាស្ថាបត្យករជំនាញ ឬនិស្សិតស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ ដែលអាចរៀបរាប់ពីប្រវត្តិជូនភ្ញៀវទេសចរបាន។
អ្នកទេសចរ ឃ្លែរ ហកស៍ ដែលបានជួយណែនាំ KA-Tours លើបណ្ដាញសង្គមបានលើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំបានចូលរួមធួរចំនួន ២ លើកហើយសុទ្ធតែមានមគ្គុទ្ទេសក៍មានចំណេះដឹង ការអត្ថាធិប្បាយគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ និងដំណើរការមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងថិរវេលាល្អបំផុតស័ក្ដិសមនឹងតម្លៃ និងការចំណាយពេលវេលា ១ ព្រឹក»។
រីឯ ល្វីស វ៉លធើរ ដែលជាអ្នកទេសចរចាប់អារម្មណ៍នឹងស្ថាបត្យកម្មកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១៩ ត្រូវបាននាំទៅកាន់វិទ្យាស្ថានភាសាបរទេស កេរដំណែលបុរី ១០០ ខ្នង របស់លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ និងពហុកីឡដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក។
អ្នកទេសចររូបនេះបានថ្លែងថា៖ «ជាអ្នកចាប់អារម្មណ៍ស្ថាបត្យកម្ម ពេលដែលបានដឹងស៊ីជម្រៅ វាពិតជាការចាប់ផ្ដើមមួយដ៏អស្ចារ្យដែលបានស្គាល់សំណង់ល្បីៗ និងប្រវត្តិរបស់វានៅរាជធានីភ្នំពេញ ជាពិសេសការបរិយាយលម្អិតពីស្នាដៃលោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ដែលពុំមានសរសេរក្នុងសៀវភៅមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍នានាទេ»។
រីឯអ្នកទេសចរម្នាក់ទៀតឈ្មោះ ភេននី ធី មកពីក្រុងមែលប៊ន ប្រទេសអូស្ត្រាលី បានទទួលបទពិសោធទស្សនាសំណង់ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរពីខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២២ ដោយទទួលបានបដិសណ្ឋារកិច្ចពីមគ្គុទ្ទេសក៍ ហ៊ុន សុកញ្ញា។
អ្នកដំណើរសូឡូរូបនេះបានលើកឡើងថា៖ «ស៊ីក្លូ គឺជាមធ្យោបាយធ្វើដំណើរទស្សនាទីក្រុងដ៏អស្ចារ្យដោយសារល្បឿនដ៏យឺតរបស់វា។ មគ្គុទ្ទេសក៍ដ៏រួសរាយ សុកញ្ញា បានផ្ដល់ព័ត៌មាន និងការសន្ទនាដ៏ល្អជាបទពិសោធជជែកលេងជាមួយពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុកក៏ដូចជានាំខ្ញុំទៅកាន់អគារដ៏អស្ចារ្យដែលខ្ញុំមុខជាមិនអាចមានឱកាសទៅទស្សនាដោយខ្លួនឯងបានទេ»។
អ្នកស្រី សុកញ្ញា ជាស្ថាបត្យករបញ្ចប់ការសិក្សាពីមហាវិទ្យាល័យស្ថាបត្យកម្ម និងនគរោបនីយវិទ្យានៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈបានចាប់ផ្ដើមបម្រើការនៅ KA-Tours តាំងពីឆ្នាំ ២០១៦។
ស្ត្រីមគ្គុទ្ទេសក៍នៅថ្ងៃចុងសប្ដាហ៍បន្ថែមពីលើអាជីពការងារនៅសាលារាជធានីភ្នំពេញរូបនេះប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «ខ្ញុំចូលចិត្តនាំធួរហ្នឹងដោយសារយើងអាចបង្ហាញពីអ្វីដែលយើងបានដឹងពីសំណង់ស្ថាបត្យកម្មជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌដូចជា អគារសម័យបារាំង ឬក៏អគាររបស់លោកតា វណ្ណ មូលីវណ្ណ ហើយខ្ញុំចូលចិត្តជួបមនុស្សថ្មីៗប្លែកៗ និងបានចែករំលែកប្រាប់គាត់ពីអ្វីដែលយើងដឹងពីអគារទាំងអស់ហ្នឹង»។
ក្នុងចំណោមអគារស្ថាបត្យកម្មដ៏ចំណាស់នៅរាជធានីភ្នំពេញ អ្នកស្រីពេញចិត្តស្នាដៃស្ថាបត្យករល្បីលោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ដោយសារអគាររបស់លោកជាក់ស្ដែងធ្វើឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់មានអារម្មណ៍ផាសុកភាព។
អ្នកស្រីបានលើកឡើងថា៖ «ខ្ញុំចូលចិត្តអគារនៅសាលាវិទ្យាស្ថានភាសាបរទេសជាងគេ ព្រោះវានៅសល់គូទឹក នៅសល់សួនច្បារ ហើយនៅពេលយើងនៅក្នុងអគារហ្នឹងមានអារម្មណ៍ថា វាត្រជាក់ស្រួលខ្លួន។ ទាំងប្រព័ន្ធទឹក ប្រព័ន្ធខ្យល់អីគឺល្អនៅក្នុងហ្នឹង ព្រោះគាត់បានគិតគូររួចហើយមុនពេលសង់»។
អ្នកនាង ជីប ចាន់ធី អ្នកសម្របសម្រួលរៀបចំ និងកក់ដំណើរទស្សនាមរតកស្ថាបត្យកម្មនៅភ្នំពេញមានបទពិសោធជាង ១ ទសវត្សរ៍ ក្នុងវិស័យសណ្ឋាគារ និងបដិសណ្ឋារកិច្ចនៅសៀមរាប និងភ្នំពេញបានបញ្ចប់វគ្គមគ្គុទ្ទេសក៍និយាយភាសាអង់គ្លេស កាលពីឆ្នាំ ២០១៣ និងចូលរួម KA-Tours ក្នុងឆ្នាំដដែល។
អ្នកនាងបានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «ធួរហ្នឹងត្រូវបានបង្កើតតាំងពីឆ្នាំ ២០០៣ ដោយប្រូម៉ូតទាក់ទងនឹងសំណង់ស្ថាបត្យកម្មដោយពួកគាត់ស្រឡាញ់ខាងហ្នឹងដើរស្រាវជ្រាវអគារចាស់ៗ។ ក្រុមយើងជាសិស្សស្ថាបត្យកម្មមានគ្នាប្រហែល ៥-៦ នាក់ ស្រីស្ទើរទាំងអស់ ប្រុសសល់ម្នាក់។ ពួកយើងសុទ្ធតែរៀនចប់មានការងារអស់ហើយ»។
មហោស្របទន្លេបាសាក់ កាលពីឆ្នាំ ២០០៧។
ជាមួយជម្រើសភាសាអង់គ្លេស បារាំង និងចិន KA-Tours ត្រូវបានផ្ដល់មធ្យោបាយធ្វើដំណើរស៊ីក្លូ ១ សម្រាប់ភ្ញៀវម្នាក់ ខណៈរ៉ឺម៉កម៉ូតូអាចដឹកបានភ្ញៀវ ៣ នាក់ និងមគ្គុទ្ទេសក៍ម្នាក់។ រថយន្ត និងមីនីប៊ើស ក៏អាចរៀបចំសម្រាប់ក្រុមធំ។
អ្នកនាងបានឱ្យដឹងថា៖ «ដំណើរដោយជិះស៊ីក្លូទទួលបានការពេញនិយមជាងគេ។ ភាគច្រើនយើងប្រើស៊ីក្លូដើម្បីដឹកភ្ញៀវគឺយើងប្រូម៉ូតស៊ីក្លូ ដើម្បីជួយដល់ខាងអ៊ំៗគាត់ធាក់ស៊ីក្លូ និងតុកតុកអ៊ីចឹងទៅ»។
ប្រាក់ចំណូលទាំងអស់នៅ KA-Tours ត្រូវបានផ្ដល់ទៅខាងដឹកជញ្ជូន និងមគ្គុទ្ទេសក៍។
អ្នកនាងបញ្ជាក់ថា៖ «និយាយទៅយើងដូចជូនភ្ញៀវទៅមើលឱ្យស្គាល់ស្នាដៃស្ថាបត្យកម្ម យើងមិនស្វែងរកប្រាក់ចំណេញទេ»។ កន្លងមក KA-Tours ទទួលបានភ្ញៀវបរទេសជាង ៦០ ភាគរយ ខណៈភ្ញៀវខ្មែរភាគច្រើនជាសិស្សបញ្ចប់ការសិក្សា។
អគារប្រមាណជាង ១០ កន្លែង ត្រូវបានរៀបចំជាគោលដៅនាំភ្ញៀវទៅទស្សនា ក្នុងនោះតំបន់អគារប្រៃសណីយ៍កម្ពុជាទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ជាងគេ។
អ្នកសម្របសម្រួលរៀបចំ និងកក់ដំណើរទស្សនារូបនេះឱ្យដឹងថា៖ «ទៅដល់ទីតាំងយើងឱ្យពួកគាត់ជាភ្ញៀវទេសចរចុះដើរចូលក្នុងអគារ ហើយយើងដើររៀបរាប់ពីប្រវត្តិអគារ និងរចនាប័ទ្មរបស់អគារហ្នឹង»។
កញ្ចប់ដំណើរទស្សនាស្ថាបត្យកម្មចែកចេញជា ៣ គឺការជិះស៊ីក្លូនៅកណ្ដាលទីក្រុង, ការទស្សនាស្ថាបត្យកម្មខ្មែរទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ និងស្ថាបត្យកម្មសាសនាទាំង ៤ នៅភ្នំពេញ ដែលត្រូវបានបិទមុនឆ្នាំ ២០១៨។
អ្នកនាង ចាន់ធី បញ្ជាក់ថា៖ «ធួរសាសនាទាំង ៤ នៅទីក្រុងភ្នំពេញហ្នឹង យើងបិទហើយ ដោយសារតែសំណង់អគារសាសនាត្រូវបានវ៉ៃចោល នៅសល់តែអគារ ១-២ ដែលយើងអត់អាចរៀបដំណើរដើរមើលបាន»។
ស្ថាបត្យករ និងមគ្គុទ្ទេសក៍ ហ៊ុន សុកញ្ញា បានលើកឡើងថា ភ្ញៀវទេសចរអាចទស្សនាស្វែងយល់ពីអគារចាស់ៗនៅសេសសល់ថ្ងៃនេះ ដោយពុំដឹងថា វាអាចស្ថិតស្ថេរបានដល់ពេលណាឡើយ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «ប្រសិនបើអគារចាស់ៗទាំងអស់ហ្នឹងត្រូវបានប្ដូរជាសំណង់ខ្ពស់ៗវិញ ខ្ញុំអត់មានអ្វីនិយាយច្រើនក្រៅតែអំពីពាក្យថា សោកស្ដាយ ហើយរាល់ថ្ងៃខ្ញុំក៏ព្យាយាមចងក្រងឯកសារខ្លះៗហើយខ្ញុំធ្វើការនៅសាលារាជធានីភ្នំពេញដែរ ទាក់ទងជាមួយគម្រោងឆ្នាំ ២០១៩ លើអគារបេតិកភណ្ឌហ្នឹង»។
ប៉ុន្តែអ្នកស្រីលើកឡើងថា ការថែរក្សាអភិរក្សពុំមានទាំងស្រុងទេ ដោយសារអគារចាស់ៗសុទ្ធតែមានកម្មសិទ្ធិឯកជន និងអាស្រ័យលើឆន្ទៈម្ចាស់អគាររៀងៗខ្លួន។
អ្នកស្រី សុកញ្ញា បានបន្តថា៖ «ប៉ុន្តែយ៉ាងហោចណាស់ក៏នៅក្នុងទីក្រុងគាត់មានការថែរក្សាអគារចាស់ៗមួយចំនួន អត់អនុញ្ញាតឱ្យវ៉ៃចោលងាយស្រួលទេ លុះត្រាតែអគារនេះវាបង្កហានិភ័យដល់មនុស្ស បានគេអាចវ៉ៃចោល អាហ្នឹងតាមដែលខ្ញុំដឹង»។
ដោយអគារចាស់ៗប្រឈមនឹងការបាត់បង់បណ្ដើរៗ KA-Tours ក៏មានគម្រោងពង្រីកដំណើរកម្សាន្តទស្សនាអគារសម័យទំនើប។
សាលាភាសាបរទេស កាលពីឆ្នាំ ២០០៧។ហេង ជីវ័ន
មគ្គុទ្ទេសក៍ស្ថាបត្យកម្មរូបនេះប្រាប់ថា៖ «ពួកខ្ញុំកំពុងតែគិតថា នឹងបង្កើតកម្មវិធីអ្វីថ្មីផ្សេងៗទៀត បង្កើតទីតាំងអគារថ្មីទៀត វាកំពុងស្ថិតនៅក្នុងគម្រោងពិចារណា»។
មុនវិបត្តិកូវីដសកល KA-Tours ទទួលបានការកក់ដំណើរកម្សាន្ត ៤ ទៅ ១០ ក្រុមក្នុង ១ ខែ ជាលក្ខណៈឯកជន ជាក្រុមគ្រួសារ ជាដៃគូ។
តែពេលនេះ អ្នកស្រីឱ្យដឹងថា៖ «ធួររាល់ថ្ងៃសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២២ នេះ នៅមានមកខ្លះៗ ១ ខែ អ៊ីចឹងមានភ្ញៀវប្រហែល ៣-៤ ធួរអី អ៊ីចឹងគេនៅចាប់អារម្មណ៍។ សម្រាប់ពេលមានកូវីដឆ្នាំ ២០២០-២០២១ អី គឺសឹងតែអត់មានភ្ញៀវសោះតែម្ដង»។
ទោះជាប្រឈមនឹងការខ្សត់ខ្សោយភ្ញៀវ ក៏សមាជិក KA-Tours នៅតែមានឆន្ទៈបន្តកិច្ចការនេះក្នុងបំណងរួមចំណែកអភិរក្ស និងលើកតម្កើងស្ថាបត្យកម្មខ្មែរទៅកាន់ភ្ញៀវទេសចរ។
អ្នកសម្របសម្រួលរៀបចំ និងកក់ដំណើរកម្សាន្ត អ្នកនាង ចាន់ធី បានរំឭកថា៖ «សម្ដីភ្ញៀវដែលធ្វើឱ្យខ្ញុំចងចាំនោះ គឺពួកគាត់ឱ្យយើងខំរក្សាអគារចាស់ៗ។ យើងគួរតែថែរក្សា ប៉ុន្តែយើងធ្វើទៅតាមលទ្ធភាព យើងនៅតែបន្តធ្វើធួរនេះទៀត»។
KA-Tours ក៏នៅតែប្រើយានកង់ ៣ ដំណើរការដោយកម្លាំងជើងធាក់ឈ្នាន់នាំភ្ញៀវទៅកាន់តំបន់ប្រៃសណីយ៍ រួចបន្តទៅភាគនិរតីនៃផ្សារធំថ្មីសន្សឹមៗ។
អ្នកទេសចរគូស្នេហ៍មកពីក្រុងឡុងដ៍ ចក្រភពអង់គ្លេស លោក ចន អេនឌ្រូ ក៏ពេញចិត្តនឹងបទពិសោធ ដែលលោកទទួលបានកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១៩ ផងដែរ។
ក្រៅពីសរសើរមគ្គុទ្ទេសក៍មានចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះពីស្ថាបត្យកម្មប្រវត្តិសាស្ត្រពីសតវត្សរ៍ទី២០ នៅរាជធានីភ្នំពេញលោក ចន អេនឌ្រូ និយាយថា៖ «យើងទស្សនាគម្រោងស្ថាបត្យកម្មចំនួន ៤ ស្នាដៃរបស់លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ ពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០។ យើងពិតជាស្ញប់ស្ញែងនឹងទីក្រុងលើសពីអ្វីដែលទេសចរទូទៅមើលឃើញ»៕
