លោកមេធាវី កុយ ដុល្លា នាពេលកន្លងមក។ រូបថត សហការី
តាមការកត់សម្គាល់មានបទល្មើសខ្លះពាក់ព័ន្ធតែអ្នកប្រព្រឹត្តប៉ុណ្ណោះ តែមានករណីខ្លះក៏ពាក់ព័ន្ធមនុស្សច្រើនដែរ។
ចុះបើអ្នកប្រព្រឹត្តរស់នៅជាមួយឪពុក-ម្ដាយ ឬក៏សមាជិកផ្សេង តើអ្នករស់នៅជាមួយគ្នានោះ ត្រូវមានទោសដែរឬយ៉ាងណា? ជុំវិញករណីលោកមេធាវី កុយដុល្លា សមាជិកនៃក្រុមមេធាវីធម្មសាស្ត្រមានការិយាល័យនៅអគារលេខ ៣៦ ជាន់ទី ១០ បន្ទប់លេខ P១០-P១១ ផ្លូវលេខ ១៦៩ សង្កាត់វាលវង់ខណ្ឌ៧មករារាជធានីភ្នំពេញបានពន្យល់តាមរយៈសំណួររបស់ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ដូចខាងក្រោម៖
ឧបមាថាលោក (ក) រស់ក្នុងបន្ទុកគ្រួសារឪពុកម្តាយ ប៉ុន្តែបានដើរបង្កបទល្មើសលួចប្លន់។ ចំពោះលុយបានពីបទល្មើសនោះ ឪពុកម្តាយលោក (ក) ប្រាប់សមត្ថកិច្ចថាពួកគាត់មិនបានចូលរួមចាយជាមួយលោក (ក) ទេ។ សួរថាប្រសិនបើនគរបាលចាប់លោក (ក) បាន តើឪពុកម្តាយ ឬអ្នករស់នៅផ្ទះរួមគ្នាត្រូវជាប់ពាក់ព័ន្ធដែរឬទេ?
ជាទូទៅនៅក្នុងសង្គមតែងមានអំពើខ្លះរបស់រូបវន្តបុគ្គល ឬនីតិបុគ្គលដែលអាចប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈរបស់សង្គម ហើយអំពើនោះទៀតសោតអាចប្រឈមទៅនឹងបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌដូចជា៖ បទលហុបទមជ្ឈិម និងបទឧក្រិដ្ឋអាស្រ័យលើកម្រិតនៃគ្រោះថ្នាក់របស់អំពើនីមួយៗ។
ជាពិសេសបទល្មើសលួចមានស្ថានទម្ងន់ទោសដែលតែងតែកើតទ្បើងជារឿយៗ (ជាទូទៅបងប្អូនតែងតែហៅថា “បទប្លន់”)។ អ៊ីចឹង!សួរថា នៅពេលមានបទល្មើសលួចមានស្ថានទម្ងន់ទោសបានកើតទ្បើង តើឪពុកម្តាយ ឬអ្នករស់នៅជាមួយជនសង្ស័យមានការពាក់ព័ន្ធដែរឬទេ?
ជាគោលការណ៍ រូបវន្តបុគ្គលដែលទទួលខុសត្រូវនៅក្នុងរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌអាចជា ចារី (ជនដៃដល់) សហចារី អ្នកសមគំនិត និងអ្នកផ្តើមគំនិត។ យោងតាមមាត្រា ២៤ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ (គោលការណ៍ឯកត្តកម្មនៃការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ) ចែងថា៖ “បុគ្គលម្នាក់ៗទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌតែចំពោះអំពើផ្ទាល់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ”។
ត្រង់ចំណុចនេះប្រសិនបើលោក (ក) ពិតជាបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសលួចមានស្ថានទម្ងន់ទោសប្រាកដមែន គឺគាត់ត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌចំពោះមុខច្បាប់ដោយហេតុថាក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌ ជនណាប្រព្រឹត្ត គឺជននោះជាអ្នកទទួលខុសត្រូវដូចពាក្យមួយពោលថាសក់អ្នកណាក្បាលអ្នកនោះ (ជាភាសាបារាំង “Comme on fait son lit, on se couche”)។
ដូច្នេះប្រសិនបើសមត្ថកិច្ច ឬតុលាការចោទថាឪពុកម្តាយ ឬអ្នករស់នៅជាមួយលោក (ក) មានការពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសខាងលើក្នុងឋានៈជាសហចារី អ្នកសមគំនិត ឬអ្នកផ្តើមគំនិត គឺត្រូវបង្ហាញភ័ស្តុតាងយ៉ាងជាក់ច្បាស់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងទំនាក់ទំនងហេតុ និងផលមានន័យថារវាងអំពើរបស់លោក (ក) និងអំពើរបស់ឪពុកម្តាយ ឬអ្នករស់នៅជាមួយលោក (ក) មានការពាក់ព័ន្ធគ្នាដែលអាចក្លាយទៅជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ។
ចំណែកឯឪពុកម្តាយ ឬអ្នករស់នៅជាមួយលោក (ក) ឧបមាថាមានការចោទដូចខាងលើក៏ដោយ ក៏ពួកគាត់មានសិទ្ធិស្វែងរកភ័ស្តុតាងដើម្បីបញ្ជាក់ថា ពួកគាត់ពុំបានប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬចូលរួមប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាមួយលោក (ក) នោះទេ។ ឧទាហរណ៍ថា ពួកគាត់ពុំបានសម្រួលឱ្យមានបទល្មើសទេ ពុំបានផ្ចុងផ្តើមឱ្យមានបទល្មើសទេដើម្បីរួចផុតពីការប្រឈមនឹងការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ។
(សូមរង់ចាំអានវគ្គបន្ដនៅសប្ដាហ៍ក្រោយ)
