សត្វតិរច្ឆានទាំងឡាយសម្គាល់បានដោយសញ្ញា ៣ គឺ១) ជិវ្ហាសញ្ញា (ស៊ី) ២) កាមសញ្ញា (បន្តពូជ) និង ៣ )ជីវិនសញ្ញា (ខ្លាចងាប់)។ សត្វកើតមកដើម្បីតែធ្វើរឿងនេះប៉ុណ្ណោះ។ ដោយឡែកមនុស្សលើសពីសត្វត្រង់មានធម្មសញ្ញាគឺមនុស្សមានវិចារណញ្ញាណ និងមនោសញ្ចេតនា។មនុស្សពិតប្រាកដចេះខ្មាស និងខ្ពើមអំពើអាក្រក់។
ឯមនុស្សដែលមានសញ្ញាត្រឹមសញ្ញា ៣ របស់សត្វ ជាមនុស្សសត្វដែលមិនចេះខ្ពើមខ្មាសអ្វីឡើយ។ បើមនុស្សណាប្រព្រឹត្ដជីវិតតែក្នុងសញ្ញា ៣ ខាងលើ តើគេខុសពីសត្វតិរច្ឆានត្រង់ណា?
លើសពីនេះគឺជននោះថោកទាបជាងតិរច្ឆានទៅទៀត ព្រោះសត្វធ្វើទង្វើទាំងនោះដោយសភាវគតិ សត្វមិនចេះពិចារណា សត្វមិនយល់ពីតម្លៃ សត្វកើតមកស៊ីអាហារធំធាត់បន្ដពូជ។ បើមនុស្សមានធម្មសញ្ញា តែបែរជាបណ្ដោយខ្លួនឲ្យតណ្ហាដឹកមុខ រស់នៅត្រឹមតែស៊ីដេករួមភេទបង្កើតកូន តើគេនៅតែជាមនុស្សទៀតទេ? បុគ្គលនោះមានត្រឹមតែរូបកាយជាមនុស្សប៉ុណ្ណោះ។ បែបនេះហើយទើបបានព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធត្រាស់ថា “កើតជាមនុស្សកម្រ”។
ចំនួនមនុស្សដែលកំពុងមានជីវិតលើផែនដីសព្វថ្ងៃជាង ៧ ពាន់លាននាក់នេះគឺប្រហែលតែ ៧% នៃចំនួនមនុស្សដែលបានស្លាប់ប៉ុណ្ណោះបើរាប់ត្រឹម ៥ ម៉ឺនឆ្នាំមកនេះ គឺមានមនុស្សប្រហែល ១០០ ពាន់លាននាក់ដែលធ្លាប់កើត។ មនុស្សកើតច្រើនរងោកយ៉ាងនេះតើហេតុអ្វីទើបព្រះពុទ្ធថា កើតជាមនុស្សកម្រ?
“មនុស្ស” ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសំដៅដល់មិនមែនត្រឹមតែជាសត្វម្យ៉ាងដែលមានក្បាលដៃជើងដងខ្លួន ដែលយើងសម្គាល់ថា ជារូបកាយមនុស្សប៉ុណ្ណោះទេ។ បើជនណាកើតមកក្នុងរូបជាមនុស្សហើយ តែពួកគេមិនបានក្រោកដើរចេញពីទង្វើសភាវគតិទេ នោះមានន័យថា គេនៅមិនទាន់ជាមនុស្សពេញលេញនៅឡើយតែជាមនុស្សសត្វ។ការលើកឡើងនេះគ្រាន់តែចង់បង្ហាញថា ទង្វើជនខ្លះប្រព្រឹត្ដដូចសត្វគឺគេប្រើកំណើតជាមនុស្សត្រឹមកម្រិតសភាវគតិដែលដូចសត្វ។ មនុស្សបែបនោះរស់នៅត្រេតត្រតៗបើកភ្នែកមកស៊ីដេករួមភេទបង្កើតកូនដដែលៗ ដោយមួយជីវិតគ្មានធ្វើកិច្ចការងារអ្វីជាប្រយោជន៍ចំពោះមនុស្សជាតិសោះឬជួនកាលបង្កឲ្យអ្នកដទៃរងទុក្ខយំស្រែកដោយសារខ្លួន តាមរយៈទង្វើឥតវិចារណញ្ញាណគ្មានធម៌មេត្ដាដើម្បីតែបានប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ដូចជា ពុករលួយកេងប្រវ័ញ្ចរំលោភគាបសង្កត់គេជាដើម។ សួរថាទង្វើទាំងនោះអាក្រក់ជាងសត្វដែរឬទេ?អត្ថបទនេះសូមលើកយកតែរឿងសេពកាមរបស់មនុស្សមួយចំនួន និងសត្វមកបង្ហាញប៉ុណ្ណោះ មិនបានលើកយកទង្វើដែលនាំឲ្យមនុស្សមានតម្លៃជាមនុស្សពេញលេញមកបង្ហាញទេ។
សត្វរួមភេទនឹងសត្វអម្បូរគ្នាវាដោយសម្គាល់ត្រឹមភេទញីឈ្មោលរបស់ដៃគូវា។ សត្វគ្មានសញ្ញាស្គាល់ថា នេះជាម្ដាយ ឪពុក កូន បងប្អូន រួមផ្ទៃវាឡើយចំពោះមុខតម្រូវការភេទបើទោះបីជាសត្វខ្លះចេះការពារកូនវាក៏ដោយ ក៏វានៅតែចែកមិនដាច់ថា វាមិនត្រូវរួមភេទនឹងមេបាកូនបងប្អូនវាឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ មនុស្សមានធម្មសញ្ញាដែលអាចកំណត់បានថា ស្ដ្រីនោះជាជីដូន ជាម្ដាយ ជាប្រពន្ធ ជាអ៊ំស្រី មីងបងស្រី ប្អូនស្រី កូនស្រី ក្មួយស្រី ចៅស្រី ជាសាច់ញាតិស្រីមិត្ដភក្ដិស្រី អ្នកជិតខាងស្រីរបស់ខ្លួន។ បុរសមិនអាចចេះតែនឹកឃើញចង់រួមភេទនឹងស្ដ្រីណាក៏ចេះតែពីប្រព្រឹត្ដតាមតែចំណង់តណ្ហានោះទេ។ មានបុរសមិនតិចទេដែលបើទោះជាមានប្រពន្ធហើយ ក៏គេនៅតែស្រេកឃ្លានរួមភេទនឹងស្ដ្រីដទៃមិនឈប់មិនឈរដែលមានខ្លះអាយុលើសពី ៧០ ឆ្នាំហើយក៏នៅតែវីវក់នឹងរឿងនេះ។នោះគឺជាចាស់ព្រើល។ថ្វីថា តម្រូវការភេទរបស់មនុស្សមិនស្មើគ្នា តែតើបុរសដែលមានតណ្ហាក្រាស់ពេលដែលតម្រេកកើតឡើង ដឹងតែពីរត់ទៅបំពេញតម្រេកដែលមិនចេះស្កប់ស្កល់នោះឬ?កាមតម្រេកជាតម្រូវការរបស់រាងកាយដែលអាចគ្រប់គ្រងបានដោយបុគ្គលម្នាក់ៗផ្ទាល់។ បើបុរសណាមិនអាចគ្រប់គ្រងតណ្ហារបស់ខ្លួន ហើយវក់រហូតដល់ទៅប្រព្រឹត្ដកាមគុណទៅលើប្អូនស្រី កូនស្រី ក្មួយស្រី ចៅស្រីដែលជាសាច់ឈាមខ្លួនដែលភាគច្រើនជនរងគ្រោះ ជាអនីតិជន ខ្លះអាយុទើបតែ ៣ឆ្នាំ ជននោះសមហៅថាតិរច្ឆាន បើទោះបីជារឿងនោះកើតពីការចាប់រំលោភឬព្រមព្រៀងពីភាគីខាងស្រីក៏ដោយ។ មានតែសត្វញីឈ្មោលប៉ុណ្ណោះដែលអាចប្រព្រឹត្ដកាមគុណក្នុងសម្ព័ន្ធភាពបែបនេះកើត។
សព្វថ្ងៃនេះមានករណីរំលោភសាច់ឈាមឯងកើតឡើងជាញឹកញាប់ ពិសេសករណីឪពុករំលោភកូនស្រីខ្លួនឯង ជីតារំលោភចៅស្រី ពូរំលោភក្មួយស្រី។ ទង្វើបែបនោះថោកទាបជាងសត្វតិរច្ឆានទៅទៀត។សត្វតិរច្ឆានគ្មានធម្មសញ្ញាទើបវាប្រព្រឹត្ដបែបនោះ តែមនុស្សមានធម្មសញ្ញាបើនៅតែប្រព្រឹត្ដដូចសត្វគឺជននោះថោកទាបជាងសត្វ។ជននោះគ្មានលក្ខណៈជាមនុស្សផងកុំថា អាចមានឈ្មោះជាឪពុករបស់ក្មេងស្រីរងគ្រោះដែលគួរឲ្យអាណិតទាំងនោះ។ ប្រមាណជាជិត ១ ខែមុន មានបុរសម្នាក់ទើបតែចេញពីគុក ក្រោយពីជាប់គុក ២០ ឆ្នាំពីបទរំលោភសម្លាប់ តែមិនប៉ុន្មានខែក្រោយ បុរសនោះក៏ចាប់រំលោភក្មួយស្រីខ្លួនម្នាក់តែមិនសម្រេច គេក៏ទៅចាប់រំលោភក្មួយស្រីម្នាក់ទៀតអាយុទើបតែ ១០ ឆ្នាំរហូតបានសម្រេច ៣ ដងទើបត្រូវបានចាប់ខ្លួនជាថ្មី។ ករណីកូនពាលអាយុជាង ៤០ ចាប់រំលោភម្ដាយចាស់អាយុជាង ៧០ ឆ្នាំ ដែលជាអ្នកបង្កើតក្បាលរបស់គេក៏ធ្លាប់មាន។ ករណីរំលោភសម្លាប់ក្មេងស្រីអាយុ ៣ ឆ្នាំក៏ធ្លាប់កើតមានគឺជនល្មើសអត់មានបើកភ្នែកឃើញស្ដ្រីទូទៅថាដូចជាជីដូន ដូចម្ដាយ អ៊ំស្រី មីង បងស្រី ប្អូនស្រី កូនស្រី ក្មួយស្រី ចៅស្រី ខ្លួនឡើយ គឺភ្នែករបស់គេមើលឃើញត្រឹមកម្រិតភ្នែកសត្វតិរច្ឆានដែលមានតម្រេកកើតឡើងគឺឲ្យតែប្រទះភេទស្រីដឹងតែរំលោភមិនថាស្ដ្រីនោះជានរណា។មិនត្រឹមតែមិនត្រូវរំលោភសាច់ឈាមខ្លួនទេ សូម្បីតែស្ដ្រីនោះខ្លួនមិនស្គាល់ក៏វាគ្មានហេតុផលជាមនុស្សឯណាដែលថាឲ្យតែមានតម្រេកកើតឡើងដឹងតែពីចាប់គេរំលោភនោះដែរ។ បើថា បុរសល្មោភកាមទាំងនោះមើលមិនឃើញម្ដាយអ្នកដទៃប្រៀបដូចជា ម្ដាយខ្លួនអ៊ីចឹងឲ្យតែគេមើលឲ្យឃើញម្ដាយខ្លួនគេថា ជាស្ដ្រីដែលគេត្រូវគោរពក៏អត់ទៀត។គេមើលមកស្ដ្រីឃើញត្រឹមតែជាវត្ថុសម្រាប់បំពេញតណ្ហាប៉ុណ្ណោះ។
វាលើសពីឆ្កែឆ្កួតដើររកខាំមនុស្ស វាលើសពីសត្វតិរច្ឆាន តែនោះជាទង្វើមនុស្សនរកដែលគួរឲ្យស្អប់ខ្ពើមខ្លាំងជាទីបំផុត។
ខ្មែរហាក់ដូចជានៅតោះតើយចំពោះចំណាត់ការលើបទល្មើសរំលោភ។និយាយនេះមិនបានន័យថា ទោសចំពោះករណីរំលោភតិចពេក ហើយត្រូវពិចារណាបង្កើនទោសប្រហារជីវិតជនដែលរំលោភសាច់ឈាមខ្លួនបង្កើតទេ តែសំដៅដល់វិធានការក្នុងការមិនឲ្យវាកើតឡើង។ច្បាស់ណាស់ថាចំណាត់ការព្រហ្មទណ្ឌត្រូវតែមានដោយខានមិនបាន ប៉ុន្ដែទង្វើនេះជាទង្វើមួយក្នុងចំណោមទង្វើដែលបែងចែករវាងភាពជាមនុស្សនិងសត្វ តែយើងហាក់ដូចជាមិនសូវយកចិត្ដទុកដាក់ទប់ស្កាត់សោះគឺរង់ចាំដល់មានករណីណាមួយកើតឡើងទើបមហាជនតាមបណ្ដាញសង្គមនាំគ្នាលើកទ័ពទៅថ្កោលទោសជនល្មើស ហើយបញ្ចេញយោបល់ដោយខ្លះថា គួរតែប្រហារជីវិត ខ្លះថាគួរតែជាប់គុក ១ ជីវិត និងផ្ដន្ទាទោសតាមបែបផ្សេងៗ តាមកំហឹង។ករណីតុលាការមហាជនក៏ទើបតែរាងស្ងាត់ ព្រោះខ្លាចមានទោសដល់ខ្លួន។ទម្រង់នៃការឆ្លើយតបចំពោះអំពើកម្រោលតាមរូបភាពបែបនេះជាទម្រង់នៃការប្រើហិង្សាតបហិង្សាដែលបង្ហាញថា យើងគ្មានចំណាត់ការសមស្របក្នុងការឈានទៅលុបបំបាត់បទល្មើសប្រភេទនេះ។យើងដូចជាចាំតែតបដោយហិង្សា តែមិនសិក្សាដល់ឫសគល់ ហើយធ្វើសកម្មភាពបញ្ឈប់បង្អាក់មិនឲ្យបទល្មើសកើតឡើង។និយាយចំពោះជនដែលគ្មានវិចារណញ្ញាណដែលមានត្រឹមតែសញ្ញា ៣ ខាងលើកុំថាប្រាប់ឲ្យគេគោរពតម្លៃកុំបំពានស្ដ្រី សូម្បីតែតម្លៃរូបគេផ្ទាល់ជាមនុស្សក៏គេមិនស្គាល់ផង។ដូច្នេះតើគេអាចគោរពនរណាកើត?គេមានតែសើចចំអកពេលឮថា គោរពស្ដ្រី ព្រោះចំពោះគេ ស្ដ្រីមិនមែនជារបស់អ្វីក្រៅតែពីគ្រាន់តែជាវត្ថុសម្រាប់សេពកាមប៉ុណ្ណោះនោះទេ។
ប្រទេសមួយដែលអះអាងថាខ្លួនកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនានេះមានហិង្សាក្នុងចិត្ដមិនធម្មតាពេលមានបញ្ហាកើតឡើងដោយច្រើនតែអាងកម្លាំងបាយកម្រឃើញយកទ្រឹស្ដីពុទ្ធសាសនាអហិង្សាមកប្រើជាប្រយោជន៍ក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃណាស់ តែគេទុកព្រះធម៌គ្រាន់តែសម្រាប់សូត្រចាំមាត់ទុកបានបុណ្យឡើងឋានសួគ៌ប៉ុណ្ណោះ។ សិក្ខាបទសីល ៥ របស់ពុទ្ធសាសនិកគឺ ១) មិនសម្លាប់សត្វមានជីវិត ២) មិនលួចទ្រព្យគេ ៣) មិនប្រព្រឹត្ដខុសក្នុងកាម ៤) មិនពោលកុហកមុសា និង៥) មិនផឹកទឹកស្រវឹងទាំងឡាយ។ មនុស្សជាង ៩០% អួតថា ខ្លួនជាពុទ្ធសាសនិក តែមនុស្សក្នុងប្រទេសនេះលើសពី ៥០% ប្រព្រឹត្ដប្រាសចាកសិក្ខាបទសីលទាំង ៥ ខាងលើ។
គេនាំគ្នាសប្បាយនឹងរឿងផឹកស្រាដូចផឹកទឹក មិនថានៅតាមទីក្រុងឬតាមជនបទ។ទីជនបទខ្លះគ្មានទឹកស្អាតប្រើគ្រប់ទេតែទៅដល់ចុងកាត់មាត់ញកណាក៏ដោយបើចង់សួររកស្រាប៉ុន្មានប៉ោតមកមុជក៏មិនខ្វះដែរ។ស្រានាំឲ្យអ្នកផឹកលើសកម្រិតខូចខួរបាត់សតិលែងអាចគ្រប់គ្រងតណ្ហាខ្លួនបាន និងខូចសុខភាព។
ស្រាជាមូលហេតុចម្បងមួយនៃបទល្មើសនានារួមទាំងបទល្មើសរំលោភ តែខ្មែរបែរជាមិនយកសិក្ខាបទសីលដែលគេសូត្រជាប់មាត់ថា ពុទ្ធបរិស័ទមិនផឹកទឹកស្រវឹងទាំងឡាយមកប្រើសោះ។ ថ្ងៃៗនាំគ្នាផឹកស្រវឹងអួទីនួ ហើយពេលស្រវឹងខ្លះនាំឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ខ្លះស្រវឹងចេញប្លន់រំលោភសម្លាប់ខ្លះប្រើអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារវ៉ៃប្រពន្ធកូនបោកចានឆ្នាំង។ស្រីញីក៏គេប្រព្រឹត្ដយ៉ាងឥតខ្មាស រហូតដល់បើមានបុរសណាមិនទៅរកស្រីខាងក្រៅត្រូវបានបនភឿនចំអកថាអាត្រឹមត្រូវ។ឯល្បែងស៊ីសងបៀរអាប៉ោងឆ្នោតក៏លេងយ៉ាងរំភើយពេញប្រទេស។
ករណីគ្រឿងញៀនក៏ហូរហៀរគួរឲ្យភ័យខ្លាច។ រឿងកុហកបោកប្រាស់កិបកេងប្រវ័ញ្ចគ្នាក៏មានគរគោក ។ តើនេះឬប្រទេសដែលកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាជាង ៩០%? តើព្រះធម៌គ្មានជ្រាបចូលក្នុងចិត្ដខ្មែរសោះឬទើបចេះតែមានការប្រព្រឹត្ដទង្វើថោកទាបប្រាសចាកសីលបានដោយឥតអៀនខ្មាស?តើខ្មែរស្គាល់ធម៌ហិរិ និងឱត្ដប្បៈដែលជាលោកបាលធម៌ ជាធម៌ទ្រទ្រង់លោកឲ្យចម្រើនដែរទេ?
ខ្មែរដូចជានិយាយតែមាត់ថាខ្លួនជាពុទ្ធសាសនិក ប្រឹងធ្វើតែពិធីសាសនានានា ប្រឹងតែកាន់សីលនឹងមាត់ តែហាក់ដូចមើលរំលងពីរបៀបបដិបត្ដិធម៌ក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃ។
សិក្ខាបទសីលទាំង ៥ គឺសម្រាប់ឲ្យបរិស័ទបដិបត្ដិដើម្បីអាចរស់នៅជុំគ្នាដោយសុខុមរមនា មិនមែនទុកសម្រាប់សូត្រយកបុណ្យទេ។ បើសូត្រតែក្នុងរោងបុណ្យ ហើយមិនអប់រំចិត្ដ ផ្ទុយទៅវិញគិតតែពីប្រព្រឹត្ដទៅតាមតែភាពពាលារបស់ចិត្ដ នោះមិនមែនជាបរិស័ទល្អឡើយ។ សីលធម៌សង្គមខ្មែរយើងធ្លាក់ចុះ ទៅតាមអំពើពាលាអាវ៉ាសែដែលចេះតែប្រព្រឹត្ដតាមគ្នានេះ។
សព្វថ្ងៃនេះពលរដ្ឋយើងនាំគ្នានិយមផឹកស្រាគ្រប់ទីកន្លែងគ្រប់ពេលវេលា។ ពេលមានពិធីបុណ្យក៏ផឹកស្រា ពេលគ្មានពិធីបុណ្យក៏ផឹកស្រា។ រៀបការក៏ផឹកស្រា បុណ្យសពក៏ផឹកស្រា។ ភាគច្រើនរាល់ការជួបជុំបងប្អូនមិត្ដភក្ដិ គេហាក់ដូចជា ជួបជុំគ្នាហូបអាហារពិសាទឹកសាប ដោយគ្មានស្រាលែងកើត។ ចម្រៀងដែលច្រៀងថា មកធ្វើអីបើមកមិនផឹក? មកមិនផឹកៗតើមកធ្វើអី?នៅតែឮគេចាក់តាមវិទ្យុ។ បន្ដិចម្ដងៗការប្រព្រឹត្ដបែបនេះក៏ក្លាយជាទម្លាប់មួយដ៏អាក្រក់របស់ខ្មែរទូទៅ ដែលអត់ទឹកស្អាតផឹកបាន តែអត់ស្រាគឺមិនបាន។
រឿងចូលចិត្ដនាំគ្នាផឹកស្រាស្រវឹងបាត់សតិស្មារតីលែងដឹងធ្វើការងារត្រឹមត្រូវ ហើយទៅប្រព្រឹត្ដអំពើពាលាអាវាសែ រាប់ទាំងរឿងរំលោភសាច់ឈាមខ្លួនបង្កើតនេះមិនមែនជារឿងដាច់ដោយឡែករបស់ក្មេងស្រីរងគ្រោះឡើយ តែជារឿងមុខមាត់ជាតិទាំងមូល។
មនុស្សភាគច្រើនរាងពូកែខាងស្រែកថា គេមានមោទនភាពជាតិសម្បើមណាស់គឺមោទនភាពជាតិផឹកស្រាមានរូបសញ្ញាជាតិ។ ខ្លះស្រវឹងអួទីនួភ្នែកបើកមិនរួចក៏ចេញមកស្រែកថា មោទនភាពជាតិនឹងគេដែរ ហើយបើប៉ះបន្ដិចគឺព្រួតគ្នាវ៉ៃប្រាវហើយរត់អស់។ តែរឿងធ្វើម្ដេចឲ្យជាតិថ្លៃថ្នូរមិនសូវអើពើសោះចូលចិត្ដតែខាងអួតអឿ និងរាងជោរៗតាមគ្នា។ តើជាតិមួយថ្លៃថ្នូរម្ដេចកើត បើពលរដ្ឋច្រើនតែជោកជាំដោយស្រី ស្រា ល្បែង ពាលាអាវាសែ ខ្លះឈានដល់រំលោភទាំងសាច់ឈាមខ្លួនបង្កើត?ជាតិមួយថ្លៃថ្នូរទៅបានដាច់ខាតត្រូវតែផ្ដើមពីមានពលរដ្ឋថ្លៃថ្នូរដែលជាមនុស្សពិតប្រាកដ មិនមែនមានត្រឹមតែរាងកាយមនុស្សមានវិចារណញ្ញាណមានមនោសញ្ចេតនាដែលវាខុសពីមានតណ្ហាមានការទទួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើរបស់ខ្លួនជាមុនសិន។គ្មានបុគ្គលណាម្នាក់អាចស្វែងរកភាពថ្លៃថ្នូរដាច់ដោយឡែកចំពោះមុខភាពអន់ថយមិនថ្លៃថ្នូរជារួមរបស់ជាតិសាសន៍ខ្លួនបានឡើយ៕
ប៉ាង វ៉ាន់ថោន អ៊ីមែលៈ vanthownpang@yahoo.com