កំពង់ឆ្នាំងៈ រទេះគោដឹកភ្ញៀវបរទេស នៅស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ចាប់ផ្តើមពេញនិយមឡើងវិញបន្ទាប់ពីបាត់ភ្ញៀវអស់ចាប់តាំងពីក្នុងសម័យកូវីដ ១៩ ជាមួយនឹងការទស្សនាផ្ទាំងគំនូរបុរាណអាយុជាង ៣០០ ឆ្នាំក្នុងព្រះវិហារវត្តពោធិ៍រុក្ខារាមហៅវត្ត កំពង់ត្រឡាចលើ។
តាមរយៈវត្តបុរាណ និងការធ្វើដំណើរកម្សាន្តបែបប្រពៃណីជិះរទេះគោរបស់ភ្ញៀវបរទេសបានផ្តល់ឱកាសការងារ និងចំណូលដល់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងតំបន់ជនបទ ក្នុងឃុំកំពង់ត្រឡាច។ ទេសចរណ៍សហគមន៍នេះមិនត្រឹមតែបានកម្រៃផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារក្នុងសហគមន៍ទេ តែថែមទាំងបង្កើនការអភិរក្សរូបគំនូរនិងសត្វគោរទេះគោ ថែមទៀតផង។
ទេសចរណ៍សហគមន៍នេះ ក៏បានជួយទ្រទ្រង់ជីវភាពដល់គ្រួសាររបស់លោក ខៀវ សុភាព ក៏ដូចជាអ្នកភូមិតាហាង ក្នុងឃុំកំពង់ត្រឡាចផងដែរ។ ភាគច្រើនភ្ញៀវបរទេសធ្វើដំណើរពីអាមេរិក ពីបារាំង និងពីជប៉ុន មកទស្សនាទីអារាមនោះ គឺដើម្បីមើលរូបគំនូរពីសម័យបុរាណ ដែលមានអាយុកាលជាង ៣០០ ឆ្នាំ រួមទាំងតួព្រះវិហារដ៏ចំណាស់មួយផង។
លោក ខៀវ សុភាព បានរៀបរាប់ថា លោកជាសមាជិកម្នាក់ក្នុងចំណោមសមាជិក ៤៨ នាក់ ក្នុងសមាគមរទេះគោភូមិកំពង់ត្រឡាចលើ ហើយលោកមានរទេះ ១ គ្រឿង និងមានគោឈ្មោល ១ នឹម។ ក្នុង ១ ថ្ងៃៗ លោកអាចដឹកភ្ញៀវបរទេសបានចន្លោះពី ២ ទៅ ៣ ជើង ដោយក្នុង ១ រទេះគោ អាចផ្ទុកភ្ញៀវបាន ២ នាក់ ជិះមើលតាមភូមិឋានរបស់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅជនបទ ហើយបានចូលទៅទស្សនា នៅវិហារបុរាណ ក្នុងវត្តពោធិ៍រុក្ខារាមស្ថិតក្នុងភូមិតាហាង ឃុំកំពង់ត្រឡាច។
បុរសវ័យ ៥២ ឆ្នាំរូបនេះ បានបន្តថា រូបលោកក៏ដូចជាសមាជិកនៅក្នុងសមាគមទាំងអស់ដែរសុទ្ធតែមានរទេះនិងគោខ្លួនឯងផ្ទាល់ ហើយសេវាដឹកក្នុងភ្ញៀវម្នាក់ ៧ ដុល្លារ។ ចំណែកលោកដែលមានគោនិងរទេះស្រាប់ហើយជាអ្នកបរទេះជូនភ្ញៀវផងនោះក្នុង ១ ថ្ងៃ លោកអាចរកកម្រៃបាន ពីការដឹកភ្ញៀវចន្លោះពី ៣ ម៉ឺនទៅ ៥ ម៉ឺនរៀល ជាលុយដែលសមាគមបានយក ៧ ដុល្លារពីភ្ញៀវ។ ប៉ុន្តែកាលពីឆ្នាំ ២០១៩ និងឆ្នាំ ២០២០ មិនសូវមានភ្ញៀវបរទេសមកជិះរទេះគោទេ ព្រោះពេលនោះនៅបរទេសកំពុងតែផ្ទុះជំងឺកូវីដ។
ក្រោយមកចូលដល់ឆ្នាំ ២០២០ កាន់តែខ្សត់ភ្ញៀវរហូតធ្វើឱ្យសមាគមបិទតែម្តង រីឯលោកក៏ដូចជាសមាជិកដទៃទៀតដែរ ត្រូវលក់គោអស់។ ប៉ុន្តែចាប់ពីប្រទេសកម្ពុជាបើកឡើងវិញពីការបិទខ្ទប់ពីជំងឺកូវីដមក គឺវត្តមានរបស់ភ្ញៀវបរទេសមានឡើងវិញរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។
លោក សុភាព ប្រាប់ថា៖ «សម្រាប់ខ្ញុំគិតថា ការងារបរទេះដឹកភ្ញៀវនេះ អត់ហត់ហើយយើងក៏មិនសូវបញ្ចេញកម្លាំងពលកម្មអីផងទេ។ យើងមិនចំណាយអ្វីទៅលើគោទេ គ្រាន់តែរកស្មៅឱ្យវាស៊ីហ្នឹង ហើយខ្ញុំសប្បាយចិត្តដែលបាននិយាយលេងជាមួយភ្ញៀវ គាត់ប្រាប់ថា គាត់ប្លែកក្នុងចិត្តធ្លាប់តែជិះកាត់ទីក្រុងទំនើបៗតែមកជិះរទេះក្របី-គោមើលវាលស្រែប្លែកអារម្មណ៍ខ្លាំង»។
លោក ខៀវ សុភា និយាយថា ប្រាក់កម្រៃដែលលោករកបានពីការដឹកភ្ញៀវ គឺមិនច្រើនហើយក៏មិនតិចដែរអាចទប់ទល់ជីវភាពចិញ្ចឹមប្រពន្ធកូនរបស់លោកបាន។ ដោយសារតែលោករកប្រាក់បានពីសត្វគោដូចនេះទើបលោកពោលថា៖ «ខ្ញុំគិតថា មិនថាសត្វគោ ឬក្របីទេ វាបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យយើងច្រើនបើទោះបីជាគេមិនសូវត្រូវការវាជាកម្លាំងអូសទាញធ្វើកសិកម្មនាបច្ចុប្បន្នក្តី»។
លោក តឹក គ្រឿង ប្រធានគណៈកម្មការក្នុងសមាគម រទេះគោភូមិកំពង់ត្រឡាចលើបានឱ្យដឹងថា សមាគមនេះ បានបង្កើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ ២០០៧ ក៏ប៉ុន្តែកាលនោះ មានភ្ញៀវជិះរទេះមួយៗ នៅឡើយទេ រីឯរទេះគោក៏មានចំនួនតិចដែរ។ មុនកើតមានជំងឺកូវីដមានភ្ញៀវបរទេសមានច្រើនតែចូលដល់សម័យកូវីដ សមាគមឈប់ដំណើរការតែម្តងហើយនៅពេលនោះ សមាជិកក្នុងសមាគម ក៏លក់គោស្ទើរអស់គ្មានសល់ដែរ។
លោកតឹក គ្រឿងប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា ក្រោយពីជំងឺកូវីដស្ងប់ស្ងាត់ទៅទើបសមាគមចាប់ផ្តើមប្រមូលសមាជិកឡើងវិញដែលមាន ៤៨ គ្រួសារ មកពីភូមិអ្នកតាហាង និងភូមិកំពង់ត្រឡាចលើ។ ចំពោះសមាជិកម្នាក់ៗក៏មានរទេះ ១ គ្រឿង និងគោ ១ នឹមដែរ ហើយបច្ចុប្បន្នមានភ្ញៀវបរទេសបណ្តើរៗឡើងវិញច្រើនដែរដោយក្នុង ១ ថ្ងៃៗមានប្រមាណពី ៥០ នាក់ ហើយថ្ងៃខ្លះឡើងដល់ ១០០ នាក់ក៏មាន តែកម្រមានភ្ញៀវខ្មែរណាស់។
ចំពោះភ្ញៀវម្នាក់សមាគមយកថ្លៃជិះរទេះ ៧ ដុល្លារ ក្នុង ៧ ដុល្លារនេះ ក៏រួមទាំងកម្រៃអ្នកបររទេះជូនភ្ញៀវផងដែរដែលភ្ញៀវទាំងអស់នោះ គឺមានហ្គាយ (មគ្គទេសក៍) ជាអ្នកដឹកនាំមកជាកញ្ចប់។
ភាគច្រើនភ្ញៀវបរទេសទាំងនោះ ឆ្លងកាត់ពីប្រទេសវៀតណាមចូលមករាជធានីភ្នំពេញ និងបន្តទៅខេត្តសៀមរាប ហើយជិះកប៉ាល់ចូលមកខេត្តកំពង់ឆ្នាំងតែក៏មានក្រុមភ្ញៀវខ្លះជិះរថយន្តទេសចរណ៍ពីភ្នំពេញមកដែរ។
បើតាមលោក តឹក គ្រឿង គោលដៅរបស់ភ្ញៀវមកសមាគមគឺទី១ គេចង់ជិះរទេះក្របី-គោ និងមើលភូមិឋានអ្នកស្រែបែបរស់នៅជនបទ ពិសេសគឺចូលទស្សនានៅវត្តពោធិ៍រុក្ខារាម ហៅវត្តកំពង់ត្រឡាចលើ ព្រោះវត្តពោធិ៍រុក្ខារាមជាវត្តចំណាស់ដែលមានអាយុកាលប្រហែល ៣០០ ឆ្នាំហើយ ហើយព្រះវិហារនៅក្នុងវត្តបានបន្សល់នូវរូបគំនូរដែលមើលទៅហាក់ដូចជារស់រវើកតែម្តង។
បន្ទាប់ពីភ្ញៀវបរទេសដែលបានចូលមើលរូបគំនូរ និងទិដ្ឋភាពនៅក្នុងវត្តហើយ ពួកគេខ្លះក៏មានជំនឿទៅលើព្រះសង្ឃឱ្យព្រះសង្ឃចងអំបោះនៅកដៃហើយពួកគេក៏ប្រគេនលុយ ដូចនេះសមាជិកក្នុងសមាគមក៏បានកម្រៃហើយវត្តក៏មានចំណូលទៀត។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំនិងប្រជាពលរដ្ឋពិសេសមន្ទីរពាក់ព័ន្ធក្នុងខេត្តខិតខំអភិរក្សខ្លាំងណាស់ ព្រោះខ្លាចបាត់បង់អត្តសញ្ញាណប្រពៃណីខ្មែរយើង ព្រោះសម័យបច្ចុប្បន្ន មានភាពទំនើបគេប្រើម៉ាស៊ីនជំនួសកម្លាំងគោ ក្របីអស់ហើយតែយើងក៏មិនចោលទំនៀមទម្លាប់វប្បធម៌ប្រពៃណីយើងដែរ»។
បើយោងតាមលោក តឹក គ្រឿង ចំពោះភ្ញៀវបរទេសដែលមកតាមកប៉ាល់ គឺសមាគមទៅទទួលនៅកំពង់ផែចំណតតែម្តងបន្ទាប់មកដឹកពួកគាត់ទៅទស្សនារូបគំនូរនៅព្រះវិហារនៅពោធិ៍រុក្ខារាម ដែលមានចម្ងាយទាំងទៅទាំងមកប្រហែល ៥ គីឡូម៉ែត្រ។ ក្នុង ១ ថ្ងៃមានភ្ញៀវពី ៥០ នាក់ទៅដល់ ១០០ នាក់ ដែលខាងអ្នកនាំភ្ញៀវជាអ្នកដឹកនាំមក។ ការបង្កើតឡើងនូវទេសចរណ៍សហគមន៍នេះក៏ទទួលបានការសាទរពីមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តកំពង់ឆ្នាំងដែរ។
នៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង មានតំបន់ទេសចរណ៍ចំនួន ២៤ កន្លែង ដោយរាប់ទាំងតំបន់ប្រាសាទបុរាណផង។ ក្នុងនោះតំបន់ទេសចរណ៍វប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ មានចំនួន ១០ កន្លែង និងតំបន់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិមាន ១៤ កន្លែងហើយវត្តពោធិ៍រុក្ខារាមគឺជាគោលដៅទេសចរណ៍របស់ភ្ញៀវទេសចរបរទេសមួយដែរ។ នេះបើតាមការឱ្យដឹងពីលោកសេង សាលី ប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។
បើតាមលោក សេង សាលី នៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង មានសហគមន៍ទេសចរណ៍ចំនួន ២ ដែលភ្ញៀវបរទេសនិយមមកទស្សនា គឺនៅវត្តពោធិ៍រុក្ខារាម ដែលស្ថិតនៅភូមិតាហាង ក្នុងឃុំកំពង់ត្រឡាច ស្រុកកំពង់ត្រឡាច និង ១ ទៀតនៅក្នុងសហគមន៍ផលិតវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ស្មូនឆ្នាំង ក្អមដី នៅភូមិអណ្តូងឫស្សីឃុំស្រែថ្មី ស្រុករលាប្អៀរខេត្តកំពង់ឆ្នាំងដែលមានចម្ងាយប្រហែលជា ៣ គីឡូម៉ែត្រ ពីក្រុងកំពង់ឆ្នាំង។
ដោយឡែកសម្រាប់ភ្ញៀវក្នុងស្រុកវិញគឺនិយមទៅកម្សាន្តនៅតំបន់ទឹកធ្លាក់នៅសហគមន៍ទេសចរណ៍ទឹកធ្លាក់ធម្មជាតិថ្មក្រាល តំបន់ទឹកធ្លាក់ស្រែអំពិល នៅអន្លង់ស្វាយ ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកទឹកផុសខេត្តកំពង់ឆ្នាំង រួមនឹងតំបន់ផ្សេងៗទៀត។
លោក សាលី ថ្លែងថា៖ «រាល់តំបន់ទេសចរណ៍ទាំងនោះជាសក្តានុពលទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរទាំងក្នុងស្រុក និងក្រៅស្រុកចេះតែកើនឡើងជាលំដាប់។ ដោយស្ថិតក្នុងបរិយាកាសនេះ បានធ្វើឱ្យមានការកើនឡើងនូវជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របានមួយកម្រិតដែរ។ បើសម្រាប់ភ្ញៀវបរទេសវិញត្រូវបានគេស្គាល់អំពីវប្បធម៌ប្រពៃណីយើងកាន់តែច្បាស់»។
លោក សុខ ធួក ប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តកំពង់ឆ្នាំងបានឱ្យដឹងថា វត្តពោធិ៍រុក្ខារាមហៅ វត្តកំពង់ត្រឡាចលើដែលភ្ញៀវបរទេសនិយមទៅកម្សាន្តគឺជាវត្តមានវ័យចំណាស់ជាងគេនៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំងដែលត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៧។
លោកប្រធានមន្ទីរបានបញ្ជាក់ថា៖ «ចំពោះការបម្រើភ្ញៀវដោយរទេះគោនេះបានបង្ហាញពីទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីខ្មែរយើងតាំងពីដើមមក។ យើងសរសើរដែលសមាគមរទេះគោរក្សាបាននូវប្រពៃណីនេះបានល្អ ហើយភ្ញៀវក៏ពេញចិត្តក្នុងការជិះរទេះគោរបស់សមាគមនេះដែរ»៕