របាយការណ៍ដែលបានចេញផ្សាយនៅទិវាអន្តរជាតិដើម្បីបញ្ចប់និទណ្ឌភាពចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន បង្ហាញពីការពិតដ៏គួរឱ្យសោកសៅដែលអ្នកកាសែតម្នាក់ត្រូវបានសម្លាប់រៀងរាល់បួនថ្ងៃម្តងនៅទូទាំងពិភពលោក។ រូបថត យូណេស្កូ
ភ្នំពេញ៖ នៅក្នុងរបាយការណ៍ដែលចេញផ្សាយដោយអង្គការយូណេស្កូក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ វិបត្តិសកលនៃនិទណ្ឌភាពចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មានបានឈានដល់កម្រិតថ្មីគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ។
ចន្លោះឆ្នាំ ២០០៦ ដល់ឆ្នាំ ២០២៤ អ្នកកាសែតជាង ១៧០០ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់នៅជុំវិញពិភពលោក ហើយប្រហែល ៨៥ ភាគរយនៃករណីមិនបានបញ្ជូនទៅតុលាការ។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និងវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (យូណេស្កូ)។
ដោយឡែក មានអ្នកកាសែតចំនួន ១៦២ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ក្នុងឆ្នាំ២០២២ និង២០២៣ កើនឡើង ៣៨ភាគរយ។ ទិន្នន័យរបស់យូណេស្កូនេះ បានគូសបញ្ជាក់ពីការគំរាមកំហែងដែលប្រឈមមុខដោយអ្នកជំនាញប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទូទាំងពិភពលោក។
របាយការណ៍ដែលបានចេញផ្សាយនៅទិវាអន្តរជាតិដើម្បីបញ្ចប់និទណ្ឌភាពចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន បង្ហាញពីការពិតដ៏គួរឱ្យសោកសៅដែលអ្នកកាសែតម្នាក់ត្រូវបានសម្លាប់រៀងរាល់បួនថ្ងៃម្តងនៅទូទាំងពិភពលោក។
ទោះបីជាមានការរីកចម្រើនខ្លះក៏ដោយ ក៏យុត្តិធម៌នៅតែពិបាកសម្រាប់ជនរងគ្រោះភាគច្រើន ដោយសារ ៨៥ភាគរយនៃករណីនៅតែមិនអាចដោះស្រាយបាន។
អត្រានិទណ្ឌភាពខ្ពស់នេះ ធ្វើឱ្យជះឥទ្ធិពលវែងឆ្ងាយលើវិជ្ជាជីវៈ ដោយបំបាក់ទឹកចិត្តសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងការបំបិទសម្លេង ដែលអាចបង្ហាញពីអំពើពុករលួយ ការរំលោភបំពាន ឬការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
អង្គការយូណេស្កូបន្តថា៖ «បួនឆ្នាំគឺជាពេលវេលាដ៏យូរសម្រាប់ករណីដែលត្រូវដោះស្រាយ។ ការពន្យារពេលស្វែងរកយុត្តិធម៌គឺស្មើរនឹងមិនរកយុត្តិធម៌»។
ដើម្បីប្រារឰទិវាអន្តរជាតិដើម្បីបញ្ចប់និទណ្ឌភាពចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនៅថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងនិទណ្ឌភាពចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងអ្នកសារព័ត៌មាន។
យោងតាមកំណត់ត្រារបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អ្នកកាសែតចំនួន ១៥ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៤ ដោយមាន ១២ នាក់ជាគោលដៅខណៈដែលរាយការណ៍អំពីបញ្ហារសើប។
យោងតាមឯកសាររបស់សមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកកាសែតកម្ពុជា (CamboJA) ក្នុងរយៈពេលប្រាំបួនខែដំបូងនៃឆ្នាំ ២០២៤ អ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជាចំនួន ៤៦ នាក់បានប្រឈមមុខនឹងការយាយី រួមទាំងការគំរាមកំហែងផ្លូវច្បាប់ ការឃុំខ្លួន និងការរំលោភលើរាងកាយ។
ប្រទេសកម្ពុជាបានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ១៥១ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ១៨០ ក្នុងសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានពិភពលោកឆ្នាំ ២០២៤ របស់អង្គការអ្នកកាសែតគ្មានព្រំដែន ដោយដាក់វាក្នុងចំណោមប្រទេសដែលសារព័ត៌មានត្រូវបានគេចាត់ទុកថា «ធ្ងន់ធ្ងរ»។
យ៉ាងណាមិញ លោក ទេព អស្នារិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន បានឱ្យដឹងថា ក្នុងរបាយការណ៍របស់ក្រសួងព័ត៌មានរយៈពេល ៧ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គឺមិនមានអ្នកសារព័ត៌មានណាមួយត្រូវសម្លាប់ក្នុងពេលបំពេញការងារប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ ក្រមសីលធម៌ជាអ្នកសារព័ត៌មាននោះទេ។
លោកបាននិយាយថា ក្រសួងព័ត៌មានបានកត់សម្គាល់ឃើញថា មានក្រុមជនមួយចំនួនដែលជ្រកក្រោមស្លាកសាព័ត៌មានបានប្រព្រឹត្ដិទង្វើខុសក្រមសីលធម៌ និងយកអាជីពសារព័ត៌មានធ្វើជាមុខរបរក្នុងការស្វែងរកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ហើយពេលខ្លះបានប្រព្រឹត្ដិបទល្មើសព្រហ្មទ័ណ្ឌ ដូចជា ការកំហែងទារប្រាក់ និងបទល្មើសផ្សេងទៀត ដែលមានការទទួលខុសត្រូវមានចែងជាធរមាន។
លោក អស្នារិទ្ធ បានអះអាងថា បទល្មើសទាំងនេះមិនត្រូវបានចាត់ទុកជាការអនុវត្ដវិជ្ជាជីវៈនោះទេ និងមិនត្រូវបានចាត់ទុកក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់នៃរបបសារព័ត៌មាននោះដែរ។
លោកបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «ម្លោះហើយ! គេមិនត្រូវបកស្រាយថា វាជាការរំលោភបំពាន ឬក៏រឹតត្បឹតសេរីភាពសារព័ត៌មាន ឬសេរីភាពបញ្ចេញមតិឡើយ»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមរបស់សង្គមស៊ីវិល ដែលមានអង្គការចំនួន ២១ បានលើកឡើងពីវប្បធម៌និទណ្ឌភាពនេះ ដែលប៉ះពាល់ហួសពីអ្នកសារព័ត៌មាន រហូតដល់សកម្មជន អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងមេដឹកនាំសហជីព។
សម្ព័ន្ធនេះទាមទារឱ្យមានការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យដែលគាំទ្រស្តង់ដាអន្តរជាតិ ជាពិសេសដោយលើកឡើងពីកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ និងផែនការសកម្មភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសុវត្ថិភាពអ្នកសារព័ត៌មាន។
ជាការឆ្លើយតប លោក អស្នារិទ្ធ បានថ្លែងថា ចំពោះនិទណ្ឌភាព មិនមែនជាការកំណត់តាមចិត្ដដោយបុគ្គលណាម្នាក់នោះទេ លុះត្រាតែបុគ្គលត្រូវបានសង្ស័យនោះមិនត្រូវបាននាំយកមកផ្ដន្ទាទោស។ ប៉ុន្ដែបើបុគ្គលនោះកំពុងស្ថិតក្នុងការនីតិវិធីទាំងសមត្ថកិច្ចនគរបាល អាជ្ញធរពាក់ព័ន្ធ តុលាការមិនទាន់បិទការស៊ើបអង្កេត វាមិនត្រូវបានចាត់ទុកជានិទណ្ឌភាព។
អ្នកសារព័ត៌មានបំពេញការងារនៅក្នុងហេតុការណ៍វាយប្រហារភារវកម្មនៅកេនយ៉ា។ រូបថត យូណេស្កូ
លោកបានឱ្យដឹងថា ក្រសួងបានសម្របសម្រួលស្វែងរកដំណោះស្រាយចំពោះវិវាទ និងបញ្ហានានា សរុបចំនួន ២០ករណី និងកំពុងជួយជ្រោមជ្រែងដល់ដំណើរការផ្តល់មេធាវីការពារក្តីក្នុងនីតិវិធីតុលាការលើករណីវិវាទមួយចំនួនទៀត។
លោក អស្នារិទ្ធ បានបន្តថា៖ «ក្នុងត្រីមាសទី៣ ឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងបានសម្របសម្រួលដោះស្រាយបណ្តឹងពាក់ព័ន្ធនឹងកំហុសវិជ្ជាជីវៈចំនួន ១៧ករណី ដោយបានផ្តល់ការអប់រំនិងតម្រង់ទិសលើការប្រតិបត្តិក្រមសីលធម៌ និងនិយាមវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានជាធរមាន»។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «កិច្ចគាំពារដល់អ្នកសារព័ត៌មានជាអាទិភាពចំបងមួយរបស់ក្រសួងព័ត៌មាន និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីផ្តល់ទំនុកចិត្តនិងការការពារដល់អ្នកសារព័ត៌មាន ដែលបានចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវ គោរពតាមក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈត្រឹមត្រូវ និងអនុវត្តតួនាទីនិងភារកិច្ចក្នុងក្របខណ្ឌដែលច្បាប់កំណត់»។
របាយការណ៍របស់អង្គការយូណេស្កូ បានបង្ហាញថា ខណៈពេលដែលតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មិនត្រូវបានលើកយកមកវែកញែកឱ្យច្បាស់លាស់នៅក្នុងរបាយការណ៍នោះ វាចែករំលែកបញ្ហាប្រឈមទូទៅជាមួយតំបន់ជិតខាងទាក់ទងនឹងអំពើហិង្សាលើអ្នកសារព័ត៌មាន និងការរារាំងនៃការបញ្ចេញមតិដោយសេរី។
ប្រទេសដែលជួបប្រទះភាពចលាចលនយោបាយ ឬការគ្រប់គ្រងយ៉ាងតឹងរ៉ឹងរបស់រដ្ឋាភិបាល ដូចជាប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា នៅតែបន្តប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាក្នុងការការពារសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
របាយការណ៍នេះ បានឱ្យដឹងថា៖ «អ្នកសារព័ត៌មាននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ជារឿយៗធ្វើការក្នុងបរិយាកាសអរិភាព ដែលការភ័យខ្លាចនៃការសងសឹក ឬការកាត់ទោសនៅតែជាការពិតប្រចាំថ្ងៃ»។
អ្នកសារព័ត៌មានប៉ាឡេស្ទីនចុះយកព័ត៌មាននៅតំបន់សមរភូមិផ្ទាល់។ រូបថត យូណេស្កូ
ឥទ្ធិពលដ៏ត្រជាក់នៃនិទណ្ឌភាពគឺអាចយល់បាន៖ នៅពេលដែលយុត្តិធម៌ត្រូវបានបដិសេធម្តងហើយម្តងទៀត សារព័ត៌មានក្លាយជាទៅជាមុខសញ្ញាដ៏គ្រោះថ្នាក់ ហើយការសរសេររឿងរ៉ាវស្ដីពីការពិត និងការទទួលខុសត្រូវត្រូវបានបង្ក្រាប។
ក្រៅពីការវាយដំលើរាងកាយ ការចាប់ជំរិត និងការបាត់ខ្លួន អ្នកកាសែតនៅលើពិភពលោកក៏ប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យនៃការស្លាប់នៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងផងដែរ ជាមួយនឹងការស្លាប់ចំនួន ៥ នាក់ត្រូវបានកត់ត្រានៅក្រោមកាលៈទេសៈទាំងនេះ។
ក្នុងចំណោមអ្នកស្លាប់បាត់បង់ជីវិត អ្នកសារព័ត៌មានជាស្ត្រីប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ពិសេស។ ក្នុងឆ្នាំ ២០២២ ចំនួនអ្នកកាសែតស្រីដែលត្រូវបានសម្លាប់បានឈានដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុតចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ មក ដោយមានអ្នកស្លាប់ចំនួន ១០ នាក់។
ទិន្នន័យរបស់អង្គការយូណេស្កូ បង្ហាញថា ការវាយប្រហារលើអ្នកសារព័ត៌មានបានកើនឡើងនៅក្នុងប្រទេសដែលមានជម្លោះ ជាមួយនឹងការសម្លាប់ចំនួន ៧២ ក្នុងចំណោម ១៦២ នាក់៕
