សិស្សានុសិស្សកំពុងអង្គុយសិក្សានៅសាលាដូង។ រូបថត អ៊ុក វ៉ាន់ដេ
កំពង់ស្ពឺៈ ផ្ទាំងរូបចម្រុះពណ៌មានរាងជាផែនទីប្រទេសកម្ពុជាគឺជារូបភាពមួយដែលបានកើតចេញពីការផ្គុំគម្របដបទឹកសុទ្ធបានមកពីការដើររើសរបស់សិស្សនៅសាលាដូង។
រូបផែនទី ១ ផ្ទាំងនោះក៏ជាចំណែកមួយរបស់កុមារី ភី រក្សា ម្នាក់ដែរក្នុងចំណោមសិស្សក្មេងៗប្រុស-ស្រីទាំង ១៦១ នាក់ ដែលបានចូលរួមរើសគម្របដបដើម្បីប្ដូរជំនួសដើម្បីបានសិក្សានៅសាលានោះដោយមិនបង់ថ្លៃ។
កុមារី ភី រក្សា អាយុ ១២ ឆ្នាំ ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងរៀនថ្នាក់ទី៥ រស់នៅភូមិថ្មី ឃុំគិរីរម្យ ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ បានរៀបរាប់ថា នាងជាក្មេងកំព្រាឪពុក ដោយសារឪពុកម្តាយបានលែងលះគ្នា ហើយត្រូវម្តាយឱ្យចូលរៀននៅសាលាដូង ឬហៅថា សាលាសំរាមដែលស្ថិតនៅភ្នំគិរីរម្យក្នុងឃុំគិរីរម្យ ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។
កុមារីរូបនេះ បានរៀបរាប់ថា កាលពីមិនទាន់បានចូលរៀន នាងបានជួយកិច្ចការឪពុកម្តាយដោយអង្គុយសុំលុយភ្ញៀវដែលឡើងកម្សាន្តនៅលើភ្នំគិរីរម្យ។ ប៉ុន្តែក្រោយមកមានលោកគ្រូម្នាក់ ឈ្មោះ អ៊ុក វ៉ាន់ដេ បានដើរប្រមូលក្មេងៗនៅក្នុងភូមិដែលមិនបានរៀនឱ្យមករៀននៅសាលាដូងជាមួយគាត់។
កុមារី រក្សា បានបន្តថា សាលាដូងមិនមែនជាសាលារដ្ឋទេ តែជាសាលាមួយដែលកើតចេញពីបេះដូងសប្បុរសធម៌របស់លោកគ្រូ អ៊ុក វ៉ាន់ដេ ដោយលោកមិនតម្រូវឱ្យសិស្សបង់ថ្លៃសិក្សាឡើយក៏ប៉ុន្តែជំនួសមកវិញ លោកគ្រូអ៊ុក វ៉ាន់ដេ បានស្នើសុំឱ្យសិស្សម្នាក់ៗជួយដើររើសសំរាមមានដូចជា ដបទឹកសុទ្ធ ដបស្រាបៀរដែលភ្ញៀវមកកម្សាន្តហើយបោះចោលយកមកសាលាជំនួសឱ្យការបង់ប្រាក់។ជារៀងរាល់ថ្ងៃនាងតែងក្រោកពីព្រឹកព្រលឹមចេញពីផ្ទះដោយត្រូវដើរប្រហែលជា ៣ គីឡូម៉ែត្រដើម្បីមកសាលារៀន។
រក្សា និយាយដោយបង្ហាញពីមោទនភាពចេញពីចិត្តថា៖ «បើទោះជាខ្ញុំត្រូវដើរក៏ដោយតែខ្ញុំសប្បាយចិត្តនឹងការសិក្សា ព្រោះខ្ញុំលែងជាក្មេងដែលមិនចេះអក្សរដូចពីមុនទៀតហើយ»។
ថ្វីដ្បិតតែខ្លួននៅក្មេងក្តី តែដោយសារឆ្លងកាត់ការអប់រំនៅក្នុងសាលាផងនោះ កុមារី រក្សា បានពោលប្រាប់ថាសម្រាប់នាងយល់ថា ចំពោះភ្ញៀវដែលឡើងមកលេងលើភ្នំគិរីរម្យ ឬនៅទីកន្លែងណាក៏ដោយ គឺនៅពេលដែលគាត់ហូបចំណី ឬភេសជ្ជៈរួចបោះសម្បកចោលពាសវាលពាសកាលដូច្នេះ គឺមិនល្អទេ។ ទិដ្ឋភាពសំរាមដែលគេបានបោះរាយប៉ាយនៅក្នុងតំបន់កម្សាន្ត គឺនាងមើលទៅទើសភ្នែកតែម្តង ហើយប្រសិនបើអាច ក្រោយហូបរួច ភ្ញៀវគួរប្រមូលទុកម្តុំឬដាក់តាមរថយន្តពេលដល់ធុងសំរាមសឹមបោះចោលទើបជាការល្អ។
កុមារី រក្សា បានបញ្ជាក់ប្រាប់ថា៖ «ភាគច្រើនខ្ញុំឃើញគាត់ហូបរួច គាត់ទុកកាកសំណល់ចោលនៅកន្លែងហូបតែម្តង។ ពេលខ្ញុំដើរជួបអ៊ីចឹងទៅខ្ញុំក៏ជួយដើរប្រមូលដាក់ក្នុងធុងសំរាមឱ្យគាត់ហើយបើធ្វើអ៊ីចឹងទៅបរិស្ថានយើងក៏ស្អាតល្អដែរ»។
ភី រក្សា ប្រាប់ពីគោលបំណងរបស់នាងថា៖ «ទៅថ្ងៃអនាគតខ្ញុំចង់រៀនបន្តឱ្យចប់ថ្នាក់ទី១២ សិន។បន្ទាប់មកខ្ញុំចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យធ្វើការបណ្តើររៀនបណ្តើរ»។
កុមារី ភី រក្សា បានពោលទៀតថា លោកគ្រូ អ៊ុក វ៉ាន់ដេ មានទឹកចិត្តល្អខ្លាំង បើគាត់គិតថាគាត់ចំណាយពេលនៅជាមួយប្រពន្ធកូនរបស់គាត់ក៏បានដែរ។ តែហេតុអ្វីក៏គាត់មិនព្រមនៅជាមួយប្រពន្ធកូនគាត់ ក៏ព្រោះតែគាត់ចង់ឱ្យពួកយើងមានចំណេះ។ ប្រសិនបើគាត់នៅជាមួយប្រពន្ធកូនរបស់គាត់ គឺគាត់មានពេលដើរលេង មានពេលសម្រាកច្រើន តែនេះមកពីគាត់មិនចង់ឱ្យពួកយើងងងឹតល្ងង់គ្មានចំណេះ។
លោក អ៊ុក វ៉ាន់ដេ ដែលជាស្ថាបនិកសាលាដូង ឬសាលាសំរាម នៅលើកំពូលភ្នំគិរីរម្យ ស្រុកភ្នំស្រួច ខេត្តកំពង់ស្ពឺបានឱ្យដឹងថា កាលពីមុនលោកជាអ្នកគ្រប់គ្រងសណ្ឋាគារ ១ នៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ហើយនៅអំឡុងឆ្នាំ ២០១៧ លោកបានមកលេងនៅតំបន់ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ។ នៅពេលនោះលោកសង្កេតឃើញមានក្មេងៗច្រើនបានអង្គុយសុំទានភ្ញៀវតាមផ្លូវឡើងទៅភ្នំគិរីរម្យនិងឃើញសំរាមនៅពេញវាលនៃតំបន់ទេសចរណ៍នានានៃរមណីយដ្ឋានភ្នំគិរីរម្យ។
លោកបានបន្តថា មានកូនអ្នករស់នៅតំបន់ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យច្រើនរយនាក់ មិនបានចូលសាលារៀន ដោយសារតែទីតាំងសាលានៅឆ្ងាយពីផ្ទះអ្នកស្រុក។ ដោយសារតែមិនបានចូលសាលារៀននេះហើយទើបក្មេងៗទាំងនោះនាំគ្នាអង្គុយសុំទានភ្ញៀវដែលឡើងទៅកម្សាន្តនៅឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ។
បើតាមលោក វ៉ាន់ដេ ក្រោយពីលោកគិតក៏បែកគំនិតថា មានតែធ្វើសាលា ១ ហើយប្រមូលក្មេងៗមកអប់រំទើបអាចកាត់បន្ថយកុំឱ្យពួកគេដើរសុំទានភ្ញៀវទៀត។ បន្ទាប់ពីមានគំនិតបែបនេះ លោកក៏ជ្រើសរើសយកសំរាមដើម្បីធ្វើជាគំរូបង្ហាញដល់ក្រុមក្មេងៗក៏ដូចភ្ញៀវដើម្បីឱ្យមានការយល់ដឹងពីគុណតម្លៃនៃសំរាម អ៊ីចឹងទើបលោកសម្រេចបង្កើតបានជាសាលាដូងគឺក្នុងហេតុផលហ្នឹងឯង។
លោកបានប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំគិតថា បើខ្ញុំយកលុយឱ្យក្មេងសុំទានទាំងនោះ ក៏មិនគ្រាន់ដែរ ហើយបើខ្ញុំដើរប្រមូលសំរាមក៏បានតែ ១ គ្រា លុះ ២ ទៅ ៣ ថ្ងៃក៏មានមកវិញ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំក៏មានគំនិតថា ត្រូវធ្វើអ្វី ១ ជាគំរូដល់សហគមន៍ ឬភ្ញៀវ ដែលមកលេងឱ្យគាត់បានឃើញពីតម្លៃរបស់សំរាមវិញ»។
លោកឱ្យដឹងថា នៅអំឡុងឆ្នាំ ២០១៧ លោកបានស្នើសុំដីរដ្ឋ ១ ហិកតា នៅលើភ្នំគិរីរម្យ ហើយបានបង្កើតសាលា ១ ដែលមានឈ្មោះថា សាលាដូង ឬហៅថា សាលាសំរាម។ សាលានេះមានគ្រូចំនួន ៥ នាក់ (ស្រី ២ នាក់) ហើយកាលពីដំបូងឡើយ លោកទទួលបានតែក្មេងៗ ៣០ នាក់ទេ។ លុះបន្ទាប់ពីបើកបានកន្លះឆ្នាំ ចំនួនសិស្សបានកើនដល់ ៧៦ នាក់ ហើយគិតរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្នកើនដល់ ១៦១ នាក់។
ទិដ្ឋភាពក្រុងព្រះសីហនុកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០។ហុង មិនា
ជាមួយនឹងលក្ខខណ្ឌខ្លះ លោក វ៉ាន់ដេ បានបណ្តុះគំនិតសិស្សក្មេងៗក្រីក្រទាំង ១៦១ នាក់ឱ្យរើសដបទឹកសុទ ឬដបអំបែង យកមកដោះដូរនឹងថ្លៃបង់ប្រាក់ប្រចាំខែ។កិច្ចការនេះក៏ព្រោះតែលោកចង់ឱ្យសិស្សចេះទុកដាក់សំរាមប្លាស្ទិកឱ្យបានត្រឹមត្រូវនិងចេះកែច្នៃសំរាមឱ្យទៅជាប្រយោជន៍។
លោកនិយាយថា ចំពោះថ្លៃសិក្សារបស់ក្មេងវិញ គឺលោកមិនតម្រូវឱ្យបង់ប្រាក់អ្វីទេ តែលោកស្នើសុំឱ្យពួកគេដើររើសសន្សំគម្របដបទឹកសុទ្ធ ហើយយកមកបង់ជំនួសលុយឱ្យលោកវិញ។ ការងារបណ្តុះគំនិតឱ្យស្រឡាញ់បរិស្ថាន និងឱ្យចេះទុកដាក់សំរាមបានត្រឹមត្រូវនេះគឺក្មេងៗសិស្សសាលាសហការជាមួយលោកបានយ៉ាងល្អដែលរហូតមកទល់ខែតុលាឆ្នាំ ២០២៣ នេះ សាលាដំណើរការរយៈពេល ៣ ឆ្នាំកន្លះហើយ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ពួកគាត់ត្រូវបង់គម្របដបទឹកសុទ្ធឬដបអំបែងប្រចាំខែដូចជាការបង់លុយដែរ គ្រាន់តែយើងមិនយកលុយ យើងយកតែសំរាមវិញ ព្រោះការធ្វើបែបនេះដើម្បីឱ្យគាត់ស្គាល់ពីគុណប្រយោជន៍នៃសំរាម។ ពួកគាត់ទាំង ១៦១ នាក់ជាអតីតក្មេងអស់សង្ឃឹមថា នឹងមានឱកាសបានរៀនសូត្រ តែពេលនេះពួកគាត់បានមកអង្គុយរៀនហើយមិនបង់លុយទៀត»។
លោក វ៉ាន់ដេ បានប្រាប់ទៀតថា សាលាដែលបានដំណើរការបង្រៀនរហូតមកទល់ពេលនេះក៏អាស្រ័យមានការចូលរួមឧបត្ថម្ភពីសប្បុរសជនទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេសផងដែរ។ អ្វីដែលសំខាន់នោះ គឺសាលាដូងមានបើកជាហាងកាហ្វេសម្រាប់ទទួលភ្ញៀវដែលមកកម្សាន្តនៅគិរីរម្យក៏ដូចជាទទួលសប្បុរសជនដែលមកទស្សកិច្ចស្វែងយល់ពីជីវិតសិក្សារបស់ក្មេងសិស្សសាលាទាំង ១៦១ នាក់។ ចំពោះសម្ភារដែលបានរចនានៅក្នុងបរិវេណសាលាដូង គឺសុទ្ធសឹងតែយកសំណល់សំរាមមករចនាឡើងទាំងអស់ ហើយលោកក៏ធ្លាប់ទទួលបានបណ្ណសរសើរចំនួន ២ ពីក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡាផងដែរ ពាក់ព័ន្ធការកែច្នៃសំរាមឱ្យទៅជាវត្ថុមានតម្លៃក្នុងការរចនាលម្អសាលា។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី លោកបានបន្ថែមថា សាលាដូងមានត្រឹមតែកម្រិតបឋមសិក្សាទេ គឺបង្រៀនពីថ្នាក់ទី១ ដល់ទី៦ ហើយក៏មានសាលាមត្តេយ្យ ១ ថ្នាក់ដែរ។ លោកបានឱ្យដឹងដែរថា ថ្មីៗកន្លងមកនេះលោកទើបតែត្រឡប់មកពីសហរដ្ឋអាមេរិកហើយការដែលលោកចេញទៅក្រៅប្រទេសនេះ គឺក្នុងគោលបំណងស្វែងរកសប្បុរសជន ដើម្បីជួយទ្រទ្រង់សាលាដូងរបស់លោកដើម្បីបានដំណើរការបន្តទៅមុខទៀត។ ជាមួយគ្នាដែរនៅឆ្នាំ ២០២៨ ខាងមុខ លោកថា នឹងជ្រើសរើសសិស្សចំនួន ៣ នាក់ឱ្យទៅបន្តការសិក្សានៅទីនោះទៀតផង។
ពាក់ព័ន្ធការចូលរួមសម្អាតការងារបរិស្ថាននេះដែរ លោក ច័ន្ទ ថេតថានរៈ ប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តកំពង់ស្ពឺប្រាប់យ៉ាងខ្លីថា ពាក់ព័ន្ធនឹងការងារបរិស្ថាននេះ ខាងមន្ទីរខេត្តក៏ដូចជា ក្រសួងបរិស្ថានកំពុងតែធ្វើយុទ្ធនាការតាមសាលារៀន (មិនប្រើប្រាស់ថង់ប្លាស្ទិក)៕
