ក្នុងខែមករា ឆ្នាំ ១៩៧៩ ពលរដ្ឋខ្មែរបានអូសរទេះដែលផ្ទុកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេត្រឡប់ទៅភូមិកំណើតវិញបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ រូបថត DC-Cam
ខេត្ដកំពង់ចាម៖ សម្រាប់អ្នកស្រី លឹម ហិច ដែលបច្ចុប្បន្នមានអាយុ ៦៣ ឆ្នាំ អនុស្សាវរីយ៍ដ៏សែនជូរចត់នៃរបបខ្មែរក្រហមនៅតែដក់ជាប់ក្នុងចិត្ត ដូចជាស្លាកស្នាមដែលមិនអាចជាសះស្បើយ។
កើតនៅភូមិក្បាលស្លែង ឃុំជាំក្រវៀន ខេត្តកំពង់ចាម រឿងរបស់អ្នកស្រី ហិច គឺជាទុក្ខសោក ការបាត់បង់ និងការរស់រានមានជីវិតមួយដែលមិនអាចនឹកស្មានដល់។
ក្នុងចំណោមសោកនាដកម្មជាច្រើនដែលស្ដ្រីរូបនេះបានស៊ូទ្រាំពុះពារហែលឆ្លងកាត់របបខ្មៅងងឹតនេះក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា គ្រាមួយបានលងបន្លាចអ្នស្រីលើសពីអ្វីទាំងអស់គឺការស្លាប់របស់ម្តាយ និងជោគវាសនាអមនុស្សធម៌នៃសពម្ដាយ។
ក្នុងវ័យកុមារភាព អ្នកស្រី ហិច បាននូវភាពចលាចលជាគ្រាដំបូងក្នុងភូមិដែលធ្លាប់តែសុខសាន្ត ដោយប្រជាជនរស់នៅយ៉ាងសុខដុមរមនា។
“ឪពុករបស់នាងឈ្មោះ លឹម គឺជាអ្នកចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល លន់ នល់។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ជីវិតបានផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងខ្លាំងនៅពេលដែលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច” នេះបើយោងតាមកញ្ញា វី ស៊ីថា មកពីមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកោះថ្ម នៃមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា DC-Cam។
កញ្ញា ស៊ីថា ដែលបានចងក្រងឯកសារ និងសម្ភាសអ្នកស្រី ហិច បានឱ្យដឹងថា គ្រួសាររបស់អ្នស្រីត្រូវបានព្រាត់ប្រាស់គ្នា ទ្រព្យសម្បត្តិឯកជនត្រូវបានរឹបអូស ហើយសមាជិកនីមួយៗត្រូវបានគេដាក់ចូលក្នុងអង្គភាពការងារយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
នេះមានន័យថា អ្នកស្រី ហិច ត្រូវបែកពីមនុស្សជាទីស្រឡាញ់ ហើយចូលរួមជាមួយកងចល័ត ដើម្បីជីកប្រឡាយ និងសាងសង់ទំនប់។
នៅឆ្នាំ ១៩៧៨ ខណៈពេលកំពុងធ្វើការនៅឆ្ងាយពីផ្ទះ អ្នកស្រី ហិច បានទទួលដំណឹងដ៏ក្រៀមក្រំថា អ្នកម្តាយបានធ្លាក់ខ្លួនឈឺយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ហើយត្រូវបានគេនាំទៅមណ្ឌលព្យាបាលបណ្តោះអាសន្ននៅវត្តសសរ១០០។
អ្នកស្រី លឹម ហិច បច្ចុប្បន្នអាយុ ៦៣ឆ្នាំ រស់នៅក្នុងពងទឹក ប្រកបរបរកសិកម្ម រំឭកពីការចងចាំកុមារភាពក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ដែលអ្នកស្រីយំឱបសពម្ដាយ មុនពេលត្រូវបានបោះចូលទន្លេ។ រូបថត DC-Cam
ទម្រាំដល់ពេលដែលអ្នកស្រី ហិច ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យទៅលេងម្ដាយ វាយឺតពេលហើយ។ ម្ដាយរបស់អ្នកស្រីបានលាចាកលោកដោយសារជំងឺបន្ទាប់ពីរង់ចាំទទួលការព្យាបាលគ្មានការយកចិត្ដទុកដាក់នៅក្នុងវត្តដែលមានមនុស្សច្រើនពេក។ អ្នកស្រី ហិច គ្រាន់តែបានមកដល់ទាន់ពេលដើម្បីឱបសពម្តាយប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកស្រី ហិច បានរំឭកដោយសំឡេងយំខ្សឹបខ្សួលថា៖ «យំហើយឱបសពគាត់។ ប៉ុន្តែនៅព្រឹកបន្ទាប់ គ្រូពេទ្យបានដាស់ខ្ញុំថ្នមៗ ហើយបានណែនាំខ្ញុំឱ្យដាក់សពម្ដាយខ្ញុំលើរទេះដើម្បីបោះទៅក្នុងទន្លេ»។
ទោះបីជាទីបំផុតនៃឆាកជីវិត ក៏កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមមិនបានផ្ដល់ការគោរពដល់សពដោយសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរនោះទេ។ សាកសពត្រូវបានគេបោះចោលក្នុងទន្លេ ឬកប់ក្នុងផ្នូររាក់ ជាអ្វីដែលក្រុមខ្មែរក្រហមបង្ហាញពីរបបផ្ដាច់ការរបស់ខ្លួន។
សមមិត្ដនារីថតរូបនៅមុខព្រះវិហារអ៊ីស្លាមមួយ។ រូបថត DC-Cam
អ្នកស្រី ហិច បានត្រឹមតែនិយាយខ្សឹបដាក់ត្រចៀកដោយប្រាប់អ្នកម្តាយដោយការសុំទោសយ៉ាងស្រក់ទឹកភ្នែក ខណៈដែលអ្នកបររទេះបាននិយាយធ្វើឱ្យអ្នកស្រីតក់ស្លុតថា សាកសពម្តាយជាទីស្រឡាញ់របស់អ្នកស្រីនឹងត្រូវបោះចូលទៅក្នុងទឹក។
អ្នកស្រី ហិច បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំមានអារម្មណ៍សោកសៅជាខ្លាំង។ នាងបានរងទុក្ខយ៉ាងខ្លាំងក្នុងជីវិត ហើយសូម្បីតែស្លាប់ក៏ត្រូវបានគេបដិសេធមិនឲ្យមានសន្តិភាពដែរ។
គ្រានេះគ្រាន់តែជាភាពភ័យរន្ធត់មួយក្នុងចំណោមភាពភ័យខ្លាចជាច្រើនដែលអ្នកស្រី ហិច ក៏ដូចជាប្រជាជនខ្មែររាប់លាននាក់ទៀត បានស៊ូទ្រាំក្រោមរបបខ្មែរក្រហម។
អ្នកស្រីបានរៀបរាប់ពីការឃើញឆ្អឹងមនុស្សនៅក្នុងអណ្តូង មើលឃើញសមមិត្តស្លាប់ដោយការនឿយហត់ និងអត់ឃ្លាន ហើយរស់នៅដោយការទទួលទានសំណល់អាហារដែលគេលួច។
សំណល់សម្លៀកបំពាក់របស់ជនរងគ្រោះដែលត្រូវបានកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមសម្លាប់ ត្រូវបានតាំងបង្ហាញនៅមជ្ឈមណ្ឌលប្រល័យពូជសាសន៍ជើងឯក។ រូបថត ហុង រស្មី
ទោះបីជាមានការលំបាកមិនស្រាកស្រាន្ដក៏ដោយ ក៏អ្នកស្រី ហិច នៅតែបន្ដពុះពារ ទៅតាមសភាវគតិដើម្បីរស់រានមានជីវិត និងក្តីសង្ឃឹមនៃការជួបជុំជាមួយគ្រួសាររបស់អ្នកស្រីឡើងវិញ។
នៅពេលរបបខ្មែរក្រហមនេះដួលរលំក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩ អ្នកស្រីបានធ្វើដំណើរដ៏វែងឆ្ងាយត្រឡប់ទៅផ្ទះនៅស្រុកមេមត់វិញ។
នៅតាមផ្លូវ អ្នកស្រីបានជួបប្រទះស្លាកស្នាមបន្សល់ទុកពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ដូចជា ផ្លូវដែលពោរពេញដោយសាកសព និងភូមិដែលគ្មានជីវិត។
ប៉ុន្តែ នៅក្នុងសំណល់ដ៏បំផ្លិចបំផ្លាញ អ្នកស្រីបានរកឃើញពន្លឺនៃក្តីសង្ឃឹម។ ការតស៊ូបានអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកស្រីកសាងជីវិតឡើងវិញ រៀបការ និងចិញ្ចឹមកូនប្រាំបីនាក់។
សព្វថ្ងៃនេះ អ្នកស្រី ហិច រស់នៅយ៉ាងស្ងប់ស្ងាត់នៅក្នុងភូមិពងទឹក ដោយធ្វើស្រែចំការ ចិញ្ចឹមគ្រួសាររបស់អ្នកស្រីជាច្រើនជំនាន់។ យ៉ាងណាក៏ដោយ អតីតកាលនៅតែជាស្រមោលអន្ទោលតាមប្រាណ។
អ្នកស្រី ហិច បានចែករំលែករឿងរ៉ាវផ្ទាល់ខ្លួនជាមួយមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកោះថ្ម ដើម្បីធានាថា មនុស្សជំនាន់ក្រោយបានយល់ពីភាពរន្ធត់នៃខ្មែរក្រហម និងគោរពដល់ការចងចាំរបស់អ្នកដែលបានបាត់បង់ជីវិត។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ការឈឺចាប់មិនចាកឆាយពីខ្លួនយើងទេ។ ប៉ុន្តែការចែករំលែករឿងរបស់ខ្ញុំគឺជាវិធីរបស់ខ្ញុំក្នុងការរក្សាការពិត និងកិត្តិយសម្តាយរបស់ខ្ញុំ»។
សក្ខីកម្មរបស់អ្នកស្រី លឹម ហិច គឺជាការរំឭកយ៉ាងច្បាស់អំពីតម្លៃមនុស្សក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម ជាជំពូកមួយក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនអាចបំភ្លេចបាន៕
