លោកកើត រិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ ក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅទីស្ដីការក្រសួងយុត្តិធម៌កាលពីថ្ងៃទី ៣១ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៣។ រូបថត ក្រសួងយុត្តិធម៌
ភ្នំពេញៈ លោក កើត រិទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ មន្ត្រីសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ មន្ត្រីអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ បានជួបប្រជុំពិភាក្សាគ្នាក្នុងពេលថ្មីៗកន្លងមកនេះ ដើម្បីដាក់ឱ្យដំណើរការ ការដោះលែងដោយមានលក្ខខណ្ឌ ទោសការងារសហគមន៍ និងការផ្ទេរទណ្ឌិតជនជាតិថៃ និងជនជាតិឡាវ។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ មានការចូលរួមពីប្រធានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ព្រះរាជអាជ្ញាអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ ព្រមទាំង មន្ត្រីរាជការពាក់ព័ន្ធមួយចំនួន នៅទីស្ដីការក្រសួងយុត្តិធម៌កាលពីថ្ងៃទី ៣១ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៣។
លោក គឹម សន្តិភាព អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ នៅថ្ងៃទី ២ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២៣ ដោយបានពន្យល់ថា ការដោះលែងដោយមានលក្ខខណ្ឌ គឺជាការដោះលែងទណ្ឌិតមុនរយៈពេលកំណត់មានន័យថា ទណ្ឌិតជាប់ពន្ធនាគារក្នុងរយៈពេលមួយហើយគាត់នៅសល់ទោស ១ ភាគ ៣ គឺគាត់អាចស្នើសុំនៅក្រៅពន្ធនាគារបាន ប៉ុន្តែបានន័យថាគាត់មិនទាន់ត្រូវបានលើកលែងទោសទាំងស្រុងទេ ដែលវាផ្ទុយពីការលើកលែងទោស។
លោក គឹម សន្តិភាព ថ្លែងថា៖ «ការលើកលែងទោសមានន័យថាទោសដែលនៅសេសសល់ត្រូវបានរួចផុតពីការជាប់ពន្ធនាគារតែម្តង។ ដោយឡែកការលើកលែងទោសដោយមានលក្ខខណ្ឌគឺទោសដែលនៅសល់ត្រូវយកទៅអនុវត្តនៅក្នុងសហគមន៍»។
លោកបញ្ជាក់ថា ការលើកលែងទោសដោយមានលក្ខខណ្ឌនេះមានន័យថា នៅពេលដែលទណ្ឌិតត្រូវបានគេសម្រេចដោះលែងដោយមានលក្ខខណ្ឌ គឺចៅក្រមនឹងកំណត់អំពីប្រភេទលក្ខខណ្ឌទោសដែលនៅសល់ ដូចជាពេលទណ្ឌិតបាននៅក្រៅពន្ធនាគារតើត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះ? មានកាតព្វកិច្ចធ្វើអ្វីខ្លះ?
លោក សន្តិភាព ថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងទណ្ឌិតម្នាក់នោះទោះបីជាគាត់បាននៅក្រៅពន្ធនាគារហើយក្តីក៏គាត់មានកាតព្វកិច្ចធ្វើនូវអ្វីដែលជាកាតព្វកិច្ចដែលចៅក្រមបានដាក់ឱ្យគាត់។ ប៉ុន្តែបើនៅក្នុងលក្ខខណ្ឌដែលគាត់មិនបានអនុវត្តតាមអ្វីដែលជាកាតព្វកិច្ចដែលចៅក្រមបានកំណត់នោះទេគឺចៅក្រមមានសិទ្ធិក្នុងការដកហូតយកមកវិញនូវសេចក្តីសម្រេចដោះលែងដោយមានលក្ខខណ្ឌ បន្ទាប់មកត្រូវចាប់ខ្លួនទណ្ឌិតម្នាក់នោះមកឱ្យអនុវត្តទោសនៅក្នុងពន្ធនាគារវិញក្នុងរយៈពេលបន្តទៀតដែលនេះជាប្រភេទនៃការដោះលែងដោយមានលក្ខខណ្ឌ»។
លោក គឹម សន្តិភាព បញ្ជាក់ថា មុននឹងក្រសួងយុត្តិធម៌ដាក់ឱ្យដំណើរការប្រកាសទោសការងារសហគមន៍ គឺត្រូវមានយន្តការ ត្រូវមានការពិនិត្យវាយតម្លៃមួយឱ្យបានច្បាស់លាស់ជាមុនសិន ហើយអ្វីដែលសំខាន់គឺភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ត្រូវយល់ដឹងអំពីបញ្ហានេះសិនទើបការដាក់ឱ្យដំណើរការយន្តការការងារសហគមន៍នេះដែលត្រូវបានទទួលយកដោយសង្គម។ មានន័យថាទោសការងារសហគមន៍គឺជាទោសដែលជំនួសឱ្យពន្ធនាគារតែម្តង។
លោក សន្តិភាព ថ្លែងថា៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងការងារនេះគឺក្រសួងយុត្តិធម៌ធ្វើការដោយប្រុងប្រយ័ត្នដើម្បីឈានទៅដាក់ចេញនូវយន្តការនេះគឺពាក់ព័ន្ធនឹងការពិនិត្យវាយតម្លៃហើយនិងការពិនិត្យរៀបចំនូវយន្តការមួយច្បាស់លាស់។ ការរៀបចំបានច្បាស់លាស់នេះទើបអាចធានាបាននូវដំណើរការមួយដែលប្រព្រឹត្តទៅបានល្អហើយរលូនដែលបម្រើនូវគោលដៅមួយគឺថាអប់រំកែប្រែទណ្ឌិតនៅក្នុងសហគមន៍ ពីព្រោះយើងមើលឃើញថាការអប់រំកែប្រែមនុស្សមិនចាំបាច់ទាល់តែយកមនុស្សទៅដាក់ក្នុងពន្ធនាគារទើបបានហៅថាជាការអប់រំកែប្រែនោះទេ»។
លោកថ្លែងថា មានប្រទេសជាច្រើនហើយដែលគេបានអនុវត្តនូវរបបការងារបែបនេះគឺរយៈពេលនៅសល់ណាមួយនៃទោសឬមួយក៏ប្រភេទទោសណាមួយគឺគេយកជននោះទៅធ្វើការអប់រំកែប្រែនៅក្នុងសហគមន៍តែម្តង ប៉ុន្តែដើម្បីធ្វើបានគឺត្រូវការរយៈពេលមួយដើម្បីបង្កើតរៀបចំនូវយន្តការមួយច្បាស់លាស់ក៏ដូចជាមានការយល់ដឹងទាំងអស់គ្នានៅក្នុងសហគមន៍លើបញ្ហានេះ។
បើយោងតាមផេចផ្លូវការរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃផ្សាយកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ ២០២២ លោកស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃថ្លែងថា ការដោះលែងដោយមានលក្ខខណ្ឌនេះគឺបានអនុវត្តហើយតែពាក់ព័ន្ធនឹងទោសសហគមន៍ដែលជាបទល្មើសស្រាលៗបើចាប់មនុស្សដាក់ពន្ធនាគារទៅវានឹងចង្អៀតណែនក្នុងពន្ធនាគារ ហើយរដ្ឋជាអ្នកចិញ្ចឹម។
លោកថ្លែងថា៖ «ខាងមុខនេះយើងនឹងសិក្សាពីទោសសហគមន៍នេះហើយឈានទៅអនុវត្ត»។
លោក អំ សំអាត នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការលីកាដូ ថ្លែងថា អង្គការបានស្នើសុំជាយូរមកហើយទាក់ទងការដោះលែងជនជាប់ឃុំដោយមានលក្ខខណ្ឌ និងការអនុវត្តទោសការងារ សហគមន៍ នូវទោសណាដែលអាចអនុវត្តបានតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និងលក្ខខណ្ឌដែលច្បាប់អនុញ្ញាតដើម្បីកាត់បន្ថយភាពចង្អៀតណែននៃពន្ធគារ និងការកាត់បន្ថយបន្ទុកចំណាយរដ្ឋ ព្រមទាំងកាត់បន្ថយចំនួនសម្រាប់ជនជាប់ឃុំដែលមានលក្ខខណ្ឌដូចខាងលើ។ ការអនុវត្តការដោះលែងជនជាប់ឃុំដោយមានលក្ខខណ្ឌ និងការអនុវត្តទោសការងារសហគមន៍នេះគួរអនុវត្តគ្រប់សាលាដំបូងរាជធានី-ខេត្ត និងតុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់។
លោក សំអាត ថ្លែងថា អង្គការ លីកាដូ សង្ឃឹមទុកជាមុនថាគណ:កម្មាធិការជាតិដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំដោយមានលក្ខខណ្ឌ និងការអនុវត្តទោសការងារ សហគមន៍នឹងជំរុញការអនុវត្ត ប្រកបដោយតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ ព្រមទាំងអនុវត្តបានល្អរបស់សាលាដំបូង និងតុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ ។
ដោយឡែក លោក សន្តិភាព ថ្លែងផងដែរថា នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សា របស់ក្រសួងយុត្តិធម៌កាលពីថ្ងៃទី ៣១ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៣ ក៏មានកិច្ចពិភាក្សាអំពីការផ្ទេរទណ្ឌិតជនជាតិថៃនិងជនជាតិឡាវផងដែរ ព្រោះមានសំណើពីខាងឯកអគ្គរាជទូតថៃនិងឯកអគ្គរដ្ឋទូតឡាវដូចគ្នាដែលបានធ្វើសំណើដល់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការស្នើសុំឱ្យមានការបញ្ជូនទណ្ឌិតទៅអនុវត្តទោសបន្តនៅក្នុងប្រទេសរបស់ពួកគេ បានសេចក្តីថា បើជនជាតិថៃត្រូវទៅអនុវត្តទោសបន្តនៅប្រទេសថៃ បើទណ្ឌិតជាជនជាតិឡាវត្រូវអនុវត្តទោសបន្តនៅប្រទេសឡាវ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងយើងនឹងប្រើប្រាស់នូវយន្តការកិច្ចព្រមព្រៀងផ្ទេរអ្នកទោសកម្ពុជាថៃនិងឡាវ តាមការស្នើសុំនេះ។ ប៉ុន្តែក្រសួងយុត្តិធម៌កំពុងតែធ្វើការពិនិត្យមើលគោលការណ៍នៃការបញ្ជូនទណ្ឌិតទៅឱ្យទទួលអនុវត្តទោសនៅប្រទេសសាមីខ្លួនវិញនេះគឺមានលក្ខខណ្ឌគោលការណ៍មួយចងគឺជាគោលការណ៍សកល និងការឯកភាពរបស់សាមីខ្លួន។ លុះណាតែសាមីខ្លួន គាត់ឯកភាពថាគាត់យល់ព្រមទៅអនុវត្តទោសនៅក្នុងប្រទេសរបស់គាត់វិញនោះអាហ្នឹងបានយើងអាចចាប់ផ្តើមពីការបញ្ជូនគាត់ទៅវិញ»។ «ប្រសិនបើសាមីខ្លួនគាត់បដិសេធគឺយើងមិនអាចធ្វើការបញ្ជូនគាត់ត្រឡប់ទៅប្រទេសគាត់វិញបានទេ។ការងារទាំងនេះយើងកំពុងតែធ្វើការពិនិត្យមើលលើស្ថិតិរួមរវាងទណ្ឌិតជនជាតិថៃ និងជនជាតិឡាវ»។
លោកថា ក្រសួងយុត្តិធម៌កំពុងតែធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យថាតើទណ្ឌិតមានប៉ុន្មានរូបដែលកំពុងអនុវត្តទោសហើយមានទណ្ឌិតប៉ុន្មានរូបដែលស្ម័គ្រចិត្តក្នុងការត្រឡប់ទៅទទួលទោសបន្តនៅប្រទេសរបស់ខ្លួនវិញដែលមន្ត្រីនឹងចុះផ្ទាល់តាមពន្ធនាគារ និងមណ្ឌលអប់រំកែប្រែណាដែលមានទណ្ឌិតជាជនជាតិថៃ និងជនជាតិឡាវ៕
