ភ្នំពេញៈ លោក ឌិត ទីណា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទបានលើកឡើងថា កម្ពុជាកំពុងត្រូវការអ្នកវិនិយោគនៅកម្រិត Upstream ដែលត្រូវការប្រើគ្រឿងម៉ាស៊ីន ក្នុងការកែច្នៃផលិតផល ដូចជាការកែច្នៃ ការវេចខ្ចប់ផលិតផលកសិកម្មសម្រាប់ការនាំចេញទៅប្រទេសចិន និងទីផ្សារអន្តរជាតិ។
លោករដ្ឋមន្ត្រីកសិកម្មបានថ្លែងបែបនេះ នៅថ្ងៃទី ៣ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៤ ក្នុងឱកាសលោកបានអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកវិនិយោគចិនចូលជួបពិភាក្សាការងារនៅទីស្តីការក្រសួងកសិកម្ម។
យោងតាមហ្វេសប៊ុកក្រសួងកសិកម្ម លោក ឌិត ទីណា បានសម្តែងការស្វាគមន៍ចំពោះការវិនិយោគលើវិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជា ដោយលោកបានថ្លែងថា កម្ពុជាកំពុងត្រូវការអ្នកវិនិយោគនៅកម្រិត Upstream ដូចជា ការកែច្នៃ វេចខ្ចប់ផលិតផលកសិកម្ម សម្រាប់ការនាំចេញទៅប្រទេសចិន និងទីផ្សារអន្តរជាតិ ជាពិសេសអង្ករប្រណីត ស្វាយចន្ទី កៅស៊ូ ផលិតផលជលផលទឹកសាប និងវារីវប្បកម្ម ព្រមទាំងផលិតផលកសិកម្មដែលមានសក្តានុពលផ្សេងៗទៀត ដែលមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ ផ្តល់ផលចំណេញដល់កសិករ និងអ្នកវិនិយោគ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «រាល់ការវិនិយោគទាំងអស់ត្រូវមានការសិក្សា មានផែនការវិនិយោគច្បាស់លាស់ និងទីផ្សារពិតប្រាកដ ដើម្បីធានាឱ្យការវិនិយោគស្របតាមគោលនយោបាយជាតិ ទទួលបានការគាំទ្រ ផ្តល់ផលចំណេញនិងមាននិរន្តរភាពសេដ្ឋកិច្ច»។
លោករដ្ឋមន្ត្រីក៏បានលើកទឹកចិត្តដល់វិនិយោគិនចិន ដែលមានបំណងចង់មកវិនិយោគលើវិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជាពិតប្រាកដ ដោយលោកក៏បានបង្ហាញអំពីយន្តការគោលនយោបាយអាទិភាពក្នុងវិស័យកសិកម្ម នៃរាជរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៧ នេះ ដែលផ្ដោតលើការកសាងសហគមន៍កសិកម្មទំនើប និងការដាក់ពង្រាយមន្ត្រីកសិកម្មឃុំ ប្រាប់ដល់វិនិយោគិនចិននោះផងដែរ។
លោក លឹម ហេង អនុប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា ក៏បានឱ្យដឹងដែរថា ពិតណាស់ ដោយសារតែកម្ពុជា មានវត្ថុធាតុដើមកសិកម្មច្រើន ប៉ុន្តែកែច្នៃមិនទាន់ ទើបត្រូវនាំចេញទៅប្រទេសជិតខាង ដែលភាគច្រើនបំផុត គឺមិនទាន់មានការកែច្នៃទេ។
លោកនិយាយថា៖ «ជាធម្មតា ផលិតផលដែលកែច្នៃរួច តែងតែលក់បានថ្លៃជាងផលិតផលវត្ថុធាតុដើម។ ឥឡូវយើងមើល ស្វាយចន្ទីជាដើម ពេលលក់គ្រាប់ឆៅ ១ គីឡូក្រោម ១ ម៉ឺនរៀលផង តែនៅពេលដែលកែច្នៃរួច ១ គីឡូក្រាម មិនក្រោម ៥ ទៅ ៦ ម៉ឺនរៀលទេ។ ត្រង់នេះ យើងចង់បញ្ជាក់ថា មិនមែនយើងចង់នាំចេញគ្រាប់ឆៅទេ តែមកពីយើងខ្វះខាតរោងចក្រកែច្នៃ មិនទាន់មានគ្រប់គ្រាន់»។
លោកបានបន្តថា៖ «សភាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា បាននិងកំពុងខិតខំប្រឹងប្រែង ជួយរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគមកពីគ្រប់ទិសទី ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យគេមកបើករោងចក្រកែច្នៃនៅកម្ពុជាឱ្យបានច្រើន ដើម្បីឱ្យការផលិតរបស់កម្ពុជា ទទួលបានតម្លៃបន្ថែមច្រើនជាងមុន»។
ជាមួយគ្នានោះដែរលោក ធន់ វឌ្ឍនា នាយកវិទ្យាស្ថានជាតិកសិកម្មព្រែកលៀប និងជាសមាជិកបម្រុងនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបាននិយាយថា លោកចង់ឃើញការកែច្នៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទី នៅកម្ពុជា ឱ្យកាន់តែមានច្រើនឡើង សម្រាប់នាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ ខណៈកាកសំណល់សល់ពីគ្រាប់ស្វាយចន្ទី បច្ចុប្បន្នកំពុងមានទីផ្សារ សម្រាប់កែច្នៃជាផលិតផលផ្សេងៗទៀត។
លោកលើកឡើងថា៖ «កម្ពុជាផលិតស្វាយចន្ទីច្រើន ប៉ុន្តែយើងនាំចេញគ្រាប់ស្វាយចន្ទី កែច្នៃតិច អ៊ីចឹងមានន័យថា យើងអាចមានឱកាសក្នុងការបង្កើតកែច្នៃនៅក្នុងស្រុក ហើយនឹងនាំចេញដោយផ្ទាល់ទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ។ បច្ចុប្បន្ននេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានខិតខំប្រឹងប្រែងលើកកម្ពស់ការផលិតគ្រាប់ស្វាយចន្ទី ជាពិសេសបានលើកលែងពន្ធការជំរុញឱ្យមានការគាំទ្រទាំងហិរញ្ញវត្ថុដោយបន្ធូរបន្ថយការប្រាក់ជូនកសិករជាដើម»។
យោងតាមរបាយការណ៍ពីអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មបានឱ្យដឹងថា ក្នុងរយៈពេល ១១ ខែ ឆ្នាំ ២០២៣ ការនាំចេញកសិផលទៅក្រៅប្រទេសរបស់កម្ពុជា មានបរិមាណសរុបជាង ៧ ៣១៤ ១៩០ តោន (អង្ករ ៥៩៥ ៦៣០ តោន, ស្រូវ ២ ៤៩៧ ០៧៥ តោន និងកសិផលក្រៅពីស្រូវ-អង្ករ ៤ ២២១ ៤៨៥,១២ តោន) ទៅទិសដៅ ៧៥ ប្រទេស ដោយធ្លាក់ចុះចំនួន ៤,៦ ភាគរយ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ ២០២២៕