បារីត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងពិធីមង្គលការទាំងការជូនភ្ញៀវ និងពិធីអុចបារីជូនស្វាម៉ី។ រូបថត ហ្វេសប៊ុក
ភ្នំពេញ៖ ការជក់បារីនៅកម្ពុជាបានផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងខ្លាំងក្នុងប៉ុន្មានសតវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ដោយបានវិវត្តពីនិមិត្តរូបនៃឋានៈសង្គមទៅជាបញ្ហាសុខភាពសាធារណៈដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមួយ។
កាលពីមុនរបបខ្មែរក្រហម រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនួនតែងតែមានការផ្លាស់ប្តូរទំនៀមទម្លាប់ ការយល់ឃើញក្នុងសង្គម និងការអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋាភិបាល លើបញ្ហានៃការជក់បារី។
អំឡុងទស្សវតឆ្នាំ១៩៦០ អ្នកជក់បារីនៅកម្ពុជា ត្រូវបានភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងក្នុងវិស័យជំនួញ បង្កើតជំនឿចិត្ត និងទទួលភ្ញៀវក្នុងកម្មវិធីផ្សេងៗ ដូចជា ពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ពិធីបុណ្យសពជាដើម។
ការជក់បារី ក៏បានបង្ហាញពីឋានៈ តួនាទី តាមរយៈផា្លកសញ្ញា ឬម៉ាកយីហោ ដែលបង្ហាញដឹងថា អ្នកជក់បារីជាអ្នកមានមុខមាត់ ជាអភិជន និងជាអ្នកតួនាទីសំខាន់។
ការកាន់កាប់អំណាចរបស់ខ្មែរក្រហមនៅឆ្នាំ១៩៧៥ បានប្រែក្លាយប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូលទៅជាគុកឥតជញ្ជាំង ហើយមួយផ្នែកតូចនៃការរបបខ្មៅងងឹត ក៏បានផ្លាស់ប្ដូរទំនៀមទម្លាប់នៃការជក់បារីផងដែរ។
សេដ្ឋកិច្ចរបស់របបនេះបានជំនួសក្រដាសប្រាក់បែបប្រពៃណីដោយវត្ថុផ្សេងៗ ដូចជា អង្ករ និងមាស ដែលធ្វើឱ្យទីផ្សារងងឹតក្លាយជាទីផ្សារសំខាន់សម្រាប់ពលរដ្ឋ។
យោងតាមសារព័ត៌មាន DC-Cam បានឱ្យដឹងថា ជក់បានក្លាយជាទំនិញដ៏មានតម្លៃ ដោយក្នុងនោះ ២០០ក្រាមនៃថ្នាក់ជក់អាចផ្លាស់ប្តូរបានសម្រាប់អង្ករប្រាំកំប៉ុង ដែលបង្ហាញពីអត្រាប្រេវ៉ាឡង់នៃការជក់បារីក្នុងចំណោមកម្មាភិបាល និងជនស៊ីវិល។
ឯកសារ (DC-Cam) បានបន្ដថា៖ «ខ្មែរក្រហមខិតខំបង្កើនការជក់បារីក្នុងសហករណ៍ដោយការផ្តល់បារី ឬថ្នាំជក់ ដល់ស្ត្រី និងក្មេង ដែលបង្ហាញពីការស្មើរភាពគ្នាក្នុងរបបនោះ ក៏ដូចជាការជួយបង្កើនផលិតផលបានច្រើនជាងមុន ដោយឡែកប្រជាជនថ្មីដែលមិនចេះជក់បារី ខំរៀនជក់រហូតទាល់ចេះជក់ និងឈានដល់ការញៀនបារី ព្រោះ ការជក់បារី ឬការប្រើប្រាស់ថ្នាំជក់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម អាចជួយដល់ការដេញមូសពេលយប់ បារីអាចយកទៅប្តូរជាអាហារ ជាពិសេសអាចសម្រាកពីការងារបន្ថែមពីពេលសម្រាកដែលបានកំណត់»។
លោក គឹម វណ្ណារ៉ា អាយុ ៦៨ឆ្នាំ ជាកូនខ្មែរកាត់ចិន មានបងប្អូន៩នាក់ ស្រី៤នាក់ មានទីកន្លែងកំណើតនៅភូមិទួលរការ សង្កាត់ចាក់អង្រែក្រោម រាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសទៅរស់នៅស្រុកស្ទោង ខេត្តកំពង់ធំ ជាមួយឪពុកម្តាយ និងបងប្អូនស្រីប្រុស ៦នាក់ ក្នុងអាយុ ១៩ឆ្នាំ។
លោកបាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំចាប់ផ្តើមជក់បារីក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ដោយមូលហេតុថា អ្នកជក់បារីអាចសម្រាកជក់បារីដោយមិនមានពេលវេលាកំណត់ជក់លាក់ឡើយ។ ចាប់ពីពេលនោះមក ខ្ញុំចាប់ផ្តើមញៀនបារីរហូតដល់ឆ្នាំ២០១៥»។
លោកបានបន្ដថា ការជក់បារី ជួយឱ្យលោកមិនសូវឃ្លាន មានកម្លាំងធ្វើការបានច្រើន និងមិនងងុយគេង ហើយប្រជាជនមូលដ្ឋានមានទំនុកចិត្តមកលើលោកជាងមុន និងមានការប្រស្រ័យទាក់ទងល្អ។
ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ថ្នាំជក់បានក្លាយជាវិបត្ដិសុខភាពសាធារណ: ដែលបានសម្លាប់មនុស្ស ១៦០០០នាក់ក្និងមួយឆ្នាំ។ រូបថត សហការី
ក្នុងដំណើរជួបសំណេះសំណាលជាមួយកម្មករក្នុងខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង កាលពីថ្ងៃ៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៣ លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងតំណែងជានាយករដ្ឋមន្ដ្រី បានថ្លែងថា លោកធ្លាប់ជាអ្នកញៀនបារីខ្លាំងម្នាក់ ដោយចាប់ផ្ដើមជក់ដំបូងអំឡុងសម័យសង្គ្រាមខ្មែរក្រហម។
លោកបានថ្លែងទៅកាន់កម្មករថា៖ «ខ្ញុំពីដើមបើកុំមានសង្គ្រាម ក៏អត់ចេះជក់បារីដែរ តែដល់មានសង្គ្រាម ជក់ដំបូងជក់ត្រឹមដេញមូស ជក់យូរៗទៅឆ្ងាញ់ ដល់ផុតពីឆ្ងាញជក់ដើម្បីគិត។ បើកាលណាចាប់ប៊ិកសរសេរ អត់មានបារីទេគឺសរសេរលុបៗ។ បើដៃម្ខាងកាន់បារី ដៃម្ខាងកាន់ប៊ិក គឺថាសរសេរលឿន អ្នកវ៉ៃ [អង្គលីលេខ ឬកុំព្យូទ័រ] មិនទាន់ផង»។
ក្រោយពីដួលរលំនៃរបបខ្មែរក្រហម ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅបន្ដទំនៀមទម្លាប់ជូនបារីដល់ភ្ញៀវក្នុងពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ ភរិយាអុចបារីជូនស្វាម៉ី និងពិធីសែនព្រេនជាដើម។
ជាមួយបច្ចេកវិទ្យាឌីជីថលចាប់ផ្ដើមបដិសន្ធិ មានការបញ្ចេញមតិលើបណ្ដាញសង្គមហ្វេសប៊ុកស្ដីពីរូបភាពភរិយាអុចបារីជូនស្វាមីក្នុងពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ ទៅតាមទស្សនៈរៀងៗខ្លួន។
អ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកមួយបានសរសេរថា៖ «ជំនាន់ចាស់បុរាណ គេឱ្យកូនក្រមុំអុជបារីជូនកូនកំលោះដើម្បីជានិមិត្ដរូបនៃគោរពប្រណិបតន៍ប្ដីទុកដូចឪពុក ហើយប្រពន្ធទុកដូចម្ដាយ ដោយគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក។ មានបារីម្លូស្លាចាស់ជំនាន់ដើមត្រូវមានដាក់តាមជើងពានសម្រាប់គោរពប្ដី ពីព្រោះជាស្រី្តគ្រប់ល័ក្ខដោយប្ដីចេញធ្វើជំនួញ ប្រពន្ធនៅផ្ទះមើលកាខុសត្រូវ។ វាមិនដូចសព្វថ្ងៃទេ ប្ដីខ្លះគិតតែផឹក ប្រពន្ធរកស៊ីចិញ្ចឹម ដែលខុសពីសម័យចាស់បុរាណ»។
អ្នកលេងហ្វេសប៊ុកខ្លះសរសេរថា៖ «ពីមុនមកឥឡូវខុសគ្នាឆ្ងាយណាស់! មើលទៅគួរឱ្យអាណិតមនុស្សស្រីខ្លាំងណាស់។ គ្មានន័យសោះអុចបារីឱ្យប្ដីមើលទៅមិនសមសោះ»។
អ្នកខ្លះទៀតបន្ដថា៖ «ជំនាន់នោះ មនុស្សយើងមិនដឹងថា បារីជក់ទៅខូចសុខភាព។ ម្លោះហើយចាស់ៗគាត់បង្រៀនកូនក្រមុំអុចបារីឱ្យកូនកំលោះចេះជក់បារី»។
លោក ហ៊ុន សែន បានសារភាពថា លោកចំណាយពេល ១៦ឆ្នាំ និងបានព្យាបាលរហូតដល់ ៦ដងក្នុងផ្ដាច់ការញៀនបារីនេះ គឺនៅឆ្នាំ២០១៦ ដែលលោកបានសម្រេចអនុម័ត «អនុក្រឹត្យស្តីពីវិធានការហាមការជក់ ឬការបង្ហុយផ្សែងផលិតផលថ្នាំជក់នៅកន្លែងធ្វើការ ឬកន្លែងសាធារណៈ» ដែលមាន៧ជំពូក និង១៧មាត្រា។ អនុក្រឹត្យដែលដាក់កំហិតការជក់ ឬបង្ហុយផ្សែងផលិតផលថ្នាំជក់ ក៏កំណត់ការផាកពិន័យពី២ម៉ឺនដល់៥ម៉ឺរៀលសម្រាប់អ្នកល្មើស។
បញ្ហាប្រឈមផ្នែកសុខភាពសាធារណៈ និងការយល់ដឹងរបស់យុវជន
ផលវិបាកនៃវប្បធម៌ជក់បារីដែលចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅរបស់ប្រទេសកម្ពុជាមានការប្រែប្រួលគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
លោក ឈាង រ៉ា ទទូចឱ្យរឹតបន្ដឹងបទបញ្ញត្ដិលើផលិតផលថ្នាំជក់ ជាពិសេស បារីអេឡិចត្រូនិច និងប្រភេទផ្សែងចំហាយទឹក ដែលមានការទាក់ទាញយុវជនចំពោះរសជាតិរបស់វា។ រូបថត ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍
សហភាពអន្តរជាតិ ប្រឆាំងនឹងជំងឺរបេង និងជំងឺសួត បានរាយការណ៍នៅឆ្នាំ ២០២៣ ថា ការប្រើប្រាស់ថ្នាំជក់បានក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមផ្នែកសុខភាពសាធារណៈដ៏សំខាន់មួយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលបណ្តាលឱ្យមានអ្នកស្លាប់ជាង ១៦០០០ នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ។
ផលប៉ះពាល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចគឺធ្ងន់ធ្ងរដូចគ្នា ដោយអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) បានប៉ាន់ប្រមាណតម្លៃថែទាំសុខភាពប្រចាំឆ្នាំ និងបាត់បង់ផលិតភាពដោយសារតែការជក់បារីជាង ២២៧ លានដុល្លារ។
ការស្ទាបស្ទង់មតិជាតិសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យថ្នាំជក់ (NATS) ឆ្នាំ២៩២១ បានបង្ហាញពីការថយចុះ ២១,៤ភាគរយនៃការជក់បារីក្នុងចំណោមបុរសរវាងឆ្នាំ ២០១៤ និង ២០២១ ជាមួយនឹងការថយចុះស្រដៀងគ្នាក្នុងចំណោមស្ត្រី។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការប៉ះពាល់នឹងផ្សែងថ្នាំជក់នៅតែរីករាលដាល ជាពិសេសក្នុងសេវាកម្មដឹកជញ្ជូនសាធារណៈ ដែលអត្រាបានកើនឡើងពី ៣៣,៦ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ ដល់ ៦២,០៣ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ២០២១។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាល លោក ឈាង រ៉ា បានលើកឡើងពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការទប់ស្កាត់ជំងឺមិនឆ្លង (NCD) នៅក្នុងសុន្ទរកថានៃការប្រារឰទិវាពិភពលោកគ្មានថ្នាំជក់ឆ្នាំ២០២៤នេះ។
លោក ឈាង រ៉ា បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ផលិតផលថ្នាំជក់គឺជាកត្តាហានិភ័យដ៏សំខាន់សម្រាប់ជំងឺមិនឆ្លងដូចជា មហារីក ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង និងជំងឺសួត ដែលឆក់យកជីវិតមនុស្សប្រមាណ ៨ លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗនៅទូទាំងពិភពលោក ទន្ទឹមនឹងការធ្វើឱ្យខាតបង់សេដ្ឋកិច្ច បរិស្ថាន និងសង្គមផងដែរ»។
លោកក៏បានចង្អុលបង្ហាញថា ឧស្សាហកម្មថ្នាំជក់បានបង្កើតផលិតផលថ្មីៗ ដូចជា បារីអេឡិចត្រូនិច ផលិតផលថ្នាំជក់កំដៅ (HTPs) និង shisha ដែលមានក្នុងទម្រង់ផ្សេងៗគ្នា និងជាង ១៥០០០ រសជាតិ ដើម្បីទាក់ទាញយុវជន និងកុមារ។
នៅពេលដែលការយល់ដឹងជាសាធារណៈកាន់តែរីកចម្រើន ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីទាក់ទងនឹងបារីត្រូវបានមើលឃើញមានការផ្លាស់ប្ដូរកាន់តែខ្លាំង។
ពិធីមង្គលការខ្មែរដែលធ្លាប់ល្បីថា ផ្តល់បារីដល់ភ្ញៀវជាសញ្ញានៃការគោរពនោះមានការផ្លាស់ប្តូរ។ គ្រួសារជាច្រើននៅតំបន់ទីក្រុងឥឡូវនេះផ្តល់ជម្រើស ដូចជា បង្អែម ឬអំណោយតូចៗ ដោយស្របតាមតម្លៃដែលគិតដល់សុខភាពនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ តំបន់ជនបទនៅតែរក្សាទំនៀមទម្លាប់ទាំងនេះមួយចំនួន ដែលបារី រួមជាមួយនឹងស្លឹកម្លូរ និងស្លាមានសារសំខាន់ក្នុងពិធីសែនព្រេន។
ចលនាបញ្ឈប់ការជក់
កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាលបានរួមចំណែកកាត់បន្ថយអត្រាជក់បារី។ សេវាឈប់ជក់បារីរបស់ក្រសួងសុខាភិបាល ដែលមាននៅមណ្ឌលសុខភាពទូទាំងប្រទេស កំពុងជំរុញអ្នកប្រើប្រាស់ថ្នាំជក់ឱ្យឈប់ជក់។ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន រួមទាំងមេភូមិ បានចូលរួមណែនាំអ្នកប្រើប្រាស់ថ្នាំជក់ឆ្ពោះទៅរកសេវាទាំងនេះ។
លើសពីនេះ វេទិកាសុខភាពរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជានៅខេត្តកំពត បានបង្ហាញឱ្យឃើញថា បញ្ហាសុខភាពទាក់ទងនឹងការជក់បារី ដូចជា ជំងឺលើសឈាម ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង និងជំងឺភ្នែកឡើងបាយ គឺជារឿងលេចធ្លោក្នុងចំណោមអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម។
ទិន្នន័យរបស់ NATS ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការផ្លាស់ប្តូរអាកប្បកិរិយា ដោយប្រជាជនកម្ពុជា ៩៥ភាគរយ គាំទ្រការយកពន្ធបារីខ្ពស់ជាងមុន និងជិត ៩៦ភាគរយ តស៊ូមតិសម្រាប់ការដំឡើងថ្លៃលើផលិតផលថ្នាំជក់។
បញ្ហាប្រឈមខាងមុខ៖ យុវជន និងផលិតផលថ្នាំជក់ថ្មី
ទោះបីជាមានការរីកចម្រើនក៏ដោយ ឥទ្ធិពលនៃផលិតផលថ្នាំជក់ទំនើប ដូចជា បារីអេឡិចត្រូនិច និងថ្នាំជក់រសជាតិនៅតែជាកង្វល់ដ៏ចម្បងមួយ។
យុវជនកម្ពុជាជាច្រើនបានចាប់អារម្មណ៍ទៅលើផលិតផលទាំងនេះ ដោយជឿថា វាជាជម្រើសដែលមានសុវត្ថិភាពជាង។
លោក ឈាង រ៉ា បានអំពាវនាវឱ្យមានការត្រួតពិនិត្យ និងបទប្បញ្ញត្តិផលិតផលថ្នាំជក់ឱ្យកាន់តែហ្មត់ចត់ ជាពិសេសទាក់ទងនឹងទម្រង់ថ្មី ដូចជា បារីអេឡិចត្រូនិច និងផលិតផលថ្នាំជក់កំដៅ ដែលកំណត់គោលដៅយុវជនតាមរយៈរសជាតិទាក់ទាញ និងការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម។
លោករដ្ឋមន្ដ្រីបានថ្លែងថា៖ «ជាដំបូង យើងត្រូវទប់ស្កាត់ការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម និងការផ្សព្វផ្សាយផលិតផលថ្នាំជក់ និងបារីអេឡិចត្រូនិចទាំងអស់។ ទី២ ការហាមជក់បារីនៅទីសាធារណៈត្រូវតែអនុវត្ត។ ទី៣ យើងត្រូវរឹតបន្តឹងការលក់ ការចែកចាយ និងការប្រើបារីអេឡិចត្រូនិក»។
លោកបានជំរុញថា៖ «ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់យុវជនកុំសាកល្បងផលិតផលថ្នាំជក់ ឬបារីអេឡិចត្រូនិកក្នុងគ្រប់រូបភាព»៕
