រូបចម្លាក់ពីរដុំដែលត្រូវបានប្រគល់មកកម្ពុជាដោយរដ្ឋអាជ្ញានៅទីក្រុងញូវយ៉ក។ ស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំសហរដ្ឋអាមេរិក
ការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញាទីក្រុង Manhattan លម្អិតអំពីដំណើរការនៃការលួចរូបចម្លាក់ចំនួន២ដុំ ដែលត្រូវបានប្រគល់ឲ្យកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមីនានេះ បន្ទាប់ពីរូបចម្លាក់ទាំងនេះត្រូវបានការិយាល័យព្រះរាជាអាជ្ញារឹបអូសនៅទីក្រុងញូវយ៉ក សហរដ្ឋអាមេរិក។ រូបចម្លាក់ទាំងពីរនេះរួមមានរូបដងខ្លួនទេវរូបប្រុសធ្វើពីថ្មភក់ និងរូបសិរ ឬក្បាលនៃអាទិទេព។
នៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា របស់ការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញា រូបដងខ្លួនទេវរូបប្រុស ធ្លាប់មានដៃ៤ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នបាត់ដៃទាំងអស់នៅត្រឹមដើមដៃ និងមានស្លៀកសំពត់ ក្នុងរចនាបថបាភួន ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១១។ ចម្លាក់នេះត្រូវបានគេរកឃើញនៅប្រសាទនៅភូមិបវេល ខេត្តដំបង ហើយក្រោយមកត្រូវបានយកទៅទុកនៅសារមន្ទីរពោធិ៍វាល នៅខេត្តបាត់ដំបងនៅឆ្នាំ១៩៦៥។
នៅពេលសង្គ្រាមផ្ទុះឡើងនៅទសវត្សរ៍១៩៧០ រូបចម្លាក់នេះត្រូវបានគណៈកម្មាធិការជាតិកម្ពុជាសម្រាប់កិច្ចការពារសម្បត្តិវប្បធម៌យកទៅទុកក្នុងឃ្លាំងជាមួយរូបចម្លាក់តូចៗជាច្រើន។ ប៉ុន្តែ នៅឆ្នាំ១៩៨៥ ទើបគេដឹងថា រូបចម្លាក់នេះត្រូវបានគេលួចចេញពីឃ្លាំងរួមជាមួយចម្លាក់ជាច្រើនទៀត។
នៅឆ្នាំ១៩៨១ ចម្លាក់នេះត្រូវបានគេប្រទះឃើញដាក់លក់ដេញថ្លៃនៅទីក្រុងឡុងដ៍ ចក្រភពអង់គ្លេស ហើយត្រូវបានជនជាតអាមេរិកាំងម្នាក់ទិញយក និងបានរក្សាទុករហូតដល់ជនរូបនេះទទួលមរណភាព។
នៅឆ្នាំ២០២៤ រូបចម្លាក់នេះត្រូវបានដាក់លក់ដេញថ្លៃនៅទីក្រុងញូវយ៉ក ហើយក្រោយមក ការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញាក៏បានរឹបអូសតែម្ដង។ យ៉ាងណាក៏ដោយមិនមានព័ត៌មានលម្អិតថា ចម្លាក់នេះជាចម្លាក់អ្វីនោះទេ។
សម្រាប់រូបចម្លាក់សិរដែលមានទម្រង់ដូចចម្លាក់ព្រះពុទ្ធ មិនមានព័ត៌មានលម្អិតទេ គ្រាន់តែដឹងថា ចម្លាក់នេះស្ថិតក្នុងរចនាបថអង្គរ ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១២ និងមានរូបនាគនៅខាងក្រោយដែលបង្ហាញថាជាចម្លាក់ស្ដេច ឬ អាទិទេព។
ចម្លាក់នេះមានស្លាកស្នាម ដែលបញ្ជាក់ថា វាត្រូវបានវាយបំបាក់ដោយប្រើកម្លាំងដើម្បីយកចេញពីកន្លែងដើម។ ចម្លាក់នេះត្រូវបានយកចូលសហដ្ឋអាមេរិក ហើយត្រូវលក់ដោយខុសច្បាប់ពីអ្នកទិញវត្ថុបុរាណមួយទៅមួយ។
លោក Alvin L. Bragg, Jr. ព្រះរាជអាជ្ញានៅការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញាទីក្រុង Manhattan បានថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំមានសេចក្ដីរីករាយដែលយើងបានបញ្ជូនវត្ថុបុរាណជាង ៣០ត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំងចុងក្រោយនេះ។ នេះជាសក្ខីភាពបញ្ជាក់ពីការងារលេចធ្លោររបស់អ្នកស៊ើបអង្កេត និង ព្រះរាជអាជ្ញារបស់យើង។ ខ្ញុំសូមថ្លែងអំណរគុណដល់ពួកគេសម្រាប់កិច្ចប្រឹងប្រែងបន្តដើម្បីបំផ្លាញក្រុមអ្នកជួញដូរវត្ថុបុរាណទាំងនេះ»។
លោក កុយ គួង ឯកអគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រជាសហរដ្ឋអាមេរិកនិងម៉ិកស៊ិ ដែលបានទទួលចម្លាក់ទាំងពីរនេះបានថ្លែងថា៖ «កម្ពុជាពិតជាវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះភាពជាដៃគូជាមួយការិយាល័យព្រះរាជអាជ្ញានៃទីក្រុងញូវយ៉ក ដែលធ្វើឲ្យសម្រេចបានការបញ្ជូនត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញនូវសម្បត្តិវប្បធម៌ទាំងនេះ»។
លោកបន្តថា ស្របពេលដែលកម្ពុជានិងអាមេរិកប្រារព្ធខួប៧៥ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងការទូត ការប្រគល់វត្ថុបុរាណទាំងនេះត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញឆ្លុះបញ្ចាំងពីកម្លាំងនៃទំនាក់ទំនងយូរអង្វែងនិងការប្ដេជ្ញាចិត្តរួម ក្នុងការការពារសម្បត្តិវប្បធម៌ និងយុត្តិធម៌៕
