ចម្លាក់បដិមានៅសារមន្ទីរព្រះនរោត្តមសីហនុ-អង្គរ។ រូបថត នៀម ឆេង
សៀមរាប៖ ការទស្សនាប្រាង្គប្រាសាទនានានៅខេត្តសៀមរាបដែលសម្បូរទៅដោយសម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរធ្វើឲ្យភ្ញៀវទេសចរទទួលបានអារម្មណ៍រីករាយ ប៉ុន្តែក៏អាចបង្កើតនូវចម្ងល់ជាច្រើនសម្រាប់អ្នកដែលមិនបានអានប្រវត្តិសាស្ត្រ ជាពិសេសនៅក្នុងសម័យអង្គរដ៏រុងរឿង។ ការទស្សនាសារមន្ទីរដែលមានតម្កល់វត្ថុបុរាណទំនងជាអាចជួយស្រាយចម្ងល់បានខ្លះ។
សារមន្ទីរព្រះនរោត្តមសីហនុ-អង្គរ គឺជាជម្រើសមួយព្រោះជាកន្លែងមានបង្ហាញវត្ថុបុរាណជាង ៣០០ដុំ ក្នុងចំណោមវត្ថុបុរាណជាង៣០០០ដុំ ដែលត្រូវបានប្រមូលពីទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងប្រាសាទមួយចំនួននៅក្នុងខេត្តនេះ ដែលខ្លះមានអាយុកាលរហូតដល់ទៅជាង ៣០០០ឆ្នាំ។
សារមន្ទីរនេះស្ថិតនៅក្នុងភូមិបឹងដូនប៉ា សង្កាត់ស្លក្រាម ក្រុងសៀមរាប នៅលើផ្លូវអប្សារាឆ្ពោះទៅតំបន់អង្គរ ដែលត្រូវបានបើកដំណើរការតាំងពីឆ្នាំ ២០០៨។ ទោះបីសារមន្ទីរនេះមានវត្ថុបុរាណ និងបំណែកវត្ថុបុរាណសរុបជាង ៣០០០ដុំក៏ដោយ ក៏ការតាំងបង្ហាញមានតែជាង ៣០០ដុំប៉ុណ្ណោះ ដោយសារតែវត្ថុខ្លះគ្រាន់តែជាកម្ទេចសេសសល់ពីសម័យបុរាណ។
រូបចម្លាក់ដែលចូលមកក្នុងសារមន្ទីរនេះចុងក្រោយគេ គឺចម្លាក់អណ្ដើកដែលទើបតែរកឃើញនៅចំណុចកណ្តាលស្រះទឹកខាងកើតឆៀងខាងជើង នៃប្រាសាទបាយ័ន កាលពីខែមេសាកន្លងទៅ។ ប៉ុន្តែ ចម្លាក់អណ្ដើកនេះមិនទាន់ត្រូវបានដាក់តាំងបង្ហាញជាសាធារណៈនៅឡើយទេ ដោយត្រូវរង់ចាំការសម្អាតរួចរាល់សិន។
ចម្លាក់អណ្ដើកដែលទើបតែរកឃើញនៅចំណុចកណ្តាលស្រះទឹកខាងកើតឆៀងខាងជើង នៃប្រាសាទបាយ័ន កាលពីខែមេសាកន្លងទៅ។ រូបថត នៀម ឆេង
លោក ភួយ សាវឿត ប្រធានស្ដីទីសារមន្ទីរបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា គោលបំណងពីដំបូងនៃការបង្កើតសារមន្ទីរនេះគឺដើម្បីតម្កល់ព្រះពុទ្ធបដិមាចំនួន ២៧៤អង្គ ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅប្រាសាទបន្ទាយក្ដីកាលពីឆ្នាំ២០០០ និង២០០១ នៅពេលដែលក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវព្យាយាមស្វែងយល់ពីប្រព័ន្ធទឹកសម័យបុរាណនៅទីនោះ។
ការរកឃើញពុទ្ធបដិមាទាំងនេះដែលកប់នៅក្នុងដី បានចោទជាសំនួរថា ហេតុអ្វីបានជាចម្លាក់ទាំងនោះត្រូវគេយកទៅកប់ក្នុងដីនៅក្រោយសម័យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧។ ការទស្សនាសារមន្ទីរនេះអាចស្រាយចម្ងល់នេះតាមរយៈការពន្យល់ពីមគ្គុទ្ទេសន៍។
ក្រៅពីនេះ សារមន្ទីរនេះក៏មានតាំងបង្ហាញវត្ថុបុរាណជាច្រើនទៀតដែលរកឃើញនៅតាមប្រាសាទនានា និងទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រផ្សេងទៀតនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប ដូចជានៅប្រាសាទគោកប៉ាទ្រីពីសតវត្សរ៍ទី១៥ដល់១៩ និងកន្លែងកប់សាកសពព្រៃក្មេងនៅខាងលិចបារាយណ៍ទឹកថ្លា និងកោះតាមាសក្នុងបារាយណ៍ តាំងពីសម័យបុរេប្រវត្តិ។
លោកសាវឿតប្រាប់ថា៖ «វត្ថុសិល្បៈទាំងអស់នេះបង្ហាញដល់អ្នកទស្សនាឲ្យបានយល់ដឹងអំពីបុព្វបុរសខ្មែរ ជីវភាពរស់នៅ គ្រឿងអលង្ការ ការប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិត ដែលអាចដឹងបានតាមរយៈការរកឃើញរបស់របរនៅព្រៃក្មេង និងកោះតាមាស។ ក្នុងផ្នូរសពនោះយើងឃើញមានឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ និងគ្រឿងអលង្ការ ដូចជាខ្សែដៃសំរឹទ្ធ ថ្ម អង្កាំ កែវ ក្រវិល និងជិញ្ចៀន ជាដើម»។
បើតាមលោក សាវឿត វត្ថុដែលរកឃើញនៅតាមប្រាសាទខ្លះត្រូវបានយកមករក្សាទុកនៅទីនេះដើម្បីសុវត្ថិភាព និងសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវ ចំណែកខ្លះទៀតអាចត្រូវដាក់តាំងនៅតាមប្រាសាទសម្រាប់ឲ្យភ្ញៀវទេសចរស្វែងយល់នៅនឹងកន្លែង។
ចម្លាក់ពុទ្ធបដិមា។ រូបថត នៀម ឆេង
ការចូលទស្សនាសារមន្ទីរនេះអាចធ្វើឡើងនៅរៀងរាល់ថ្ងៃអង្គារដល់ថ្ងៃអាទិត្យ លើកលែងតែបុណ្យចូលឆ្នាំ ភ្ជុំបិណ្ឌ និងអុំទូក។ សម្រាប់ពលរដ្ឋខ្មែរ សំបុត្រទស្សនាមានតម្លៃ ១០០០រៀល ប៉ុន្តែបើការទៅទស្សនានៅថ្ងៃសៅរ៍ដើមខែ គឺឥតគិតថ្លៃ។ ចំណែកសំបុត្រសម្រាប់ភ្ញៀវបរទេសមានតម្លៃ ៣ដុល្លារ។
ទោះបីជាតម្លៃសំបុត្រទាបក៏ដោយ ក៏សារមន្ទីរនេះមិនសូវមានភ្ញៀវបរទេសមកទស្សនាច្រើនទេក្នុងមួយថ្ងៃៗ។ លោក សាវឿត យល់ថា ចំនួនភ្ញៀវបរទេសតិចប្រហែលជាដោយសារតែពួកគេទៅទស្សនាសារមន្ទីរផ្សេងទៀតរៀបចំដោយឯកជន ឬក្នុងភាពជាដៃគូរវាងឯកជននិងរដ្ឋ ឬតាមការណែនាំរបស់អ្នករកស៊ីក្នុងវិស័យទេសចរណ៍។ សម្រាប់ភ្ញៀវក្នុងស្រុកវិញ មានជាមធ្យម៣០នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃ។
លោក សាវឿត បន្តថា បច្ចុប្បន្ននេះ មានសិស្សនិងលោកគ្រូអ្នកគ្រូពីសាលាឯកជនមកមើលជាហូរហែ ដោយសារតែពួកគាត់មានលទ្ធភាព និងអាចគ្រប់គ្រងសិស្សបាន។ ចំណែកសាលារដ្ឋវិញមិនសូវមានច្រើនទេ ដោយសារតែគ្មានថវិកា ឬគ្មានកម្មវិធីនាំសិស្សមកមើលសារមន្ទីរ លើកលែងតែសាលាបឋមសិក្សាវត្តបូព៌ ដែលតែងនាំសិស្សមកទស្សនាញឹកញាប់។
លោកលើកទឹកចិត្តឲ្យអ្នកដែលមកលេងខេត្តសៀមរាបមកទស្សនាសារមន្ទីរនេះ ពីព្រោះពួកគេអាចយល់ដឹងបន្ថែមទៀតទៅលើអ្វីដែលពួកគេឃើញនៅតាមប្រាសាទនានា។
លោកនិយាយថា៖ «បើទៅប្រាសាទ យើងឃើញតែប្រាសាទទេ។ តែមុនពេលមានប្រាសាទ តើអ្នកណារស់នៅទីនេះ? ដូច្នេះ តាមរយៈការទស្សនាសារមន្ទីរនេះ យើងអាចដឹងថា នៅមុនមានប្រាសាទគឺមានខ្មែរយើងរស់នៅទីនេះ ដូចដែលយើងអាចដឹងតាមរយៈកំណាយពីព្រៃក្មេង និងកោះតាមាស។ កំណាយទាំងពីរនេះបង្ហាញពីការរស់នៅរបស់បុព្វបុរសខ្មែរកាលពីមុនសម័យអង្គរ ដោយឃើញសាកសព របស់របរប្រើប្រាស់ និងសំណល់ផ្សេងៗ»។
យុវជនម្នាក់ដែលប្រាប់ឈ្មោះត្រឹមតែថាឈ្មោះ កំសត់ គឺជាអ្នកខេត្តសៀមរាប ប៉ុន្តែបានចាកចេញពីខេត្តនេះ ៧ឆ្នាំហើយដើម្បីបន្តការសិក្សានៅភ្នំពេញ និងធ្វើការនៅខេត្តផ្សេង។ ទោះបីជានៅខេត្តនេះក្ដី កំសត់ មិនធ្លាប់បានមកសារមន្ទីរនេះទេពីមុនមក ដោយសារតែមិនសូវទទួលបានព័ត៌មាន និងដោយសារជាប់រវល់សិក្សា។
នៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនានេះ យុវជនរូបនេះឆ្លៀតចូលមកមើលទស្សនាសារមន្ទីរនេះ បន្ទាប់ពីមានការផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្ដាញសង្គម។
លោកនិយាយថា៖ «អ្វីដែលខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍គឺថា របស់ដែលតាំងនៅក្នុងសារមន្ទីរនេះគឺយកពីខេត្តសៀមរាបតែម្ដង។ ពេលយើងដើរទស្សនា គួរតែអានអ្វីដែលគេសរសេរនៅក្បែររូបចម្លាក់ដើម្បីយើងបានដឹងថាវត្ថុនោះកសាងក្នុងសតវត្សរ៍ទីប៉ុន្មាន ហើយធ្វើដើម្បីអ្វី ហើយយកពីតំបន់ណា ហើយប្រើប្រាស់ដូចម្ដេច»។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា យុវជនគួរតែមកទស្សនានៅទីនេះដើម្បីយើងបានដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួនឯង ដឹងពីការរស់នៅ ជីវភាពរស់នៅកាលពីមុន។ ពេលយើងបានដឹងហើយ យើងមិនត្រឹមតែមានមោទនភាពដែលកើតជាកូនខ្មែរទេ យើងគួរតែធ្វើអ្វីថ្មីៗបន្ថែមទៀតដើម្បីបន្សល់ទុកជាស្នាដៃដូចដូនតាយើងបានធ្វើ ហើយមានតម្កល់នៅក្នុងសារមន្ទីរនេះ»៕
